İŞYERLERİNDE ÖLÜMLER KOL GEZİYOR, MEVZUAT KAMUCU BİR ÇERÇEVEDE YENİDEN DÜZENLENMELİDİR

×

Hata mesajı

  • Notice: _bootstrap_glyphicons() (/srv/www/html/sites/all/themes/bootstrap/includes/common.inc dosyasının 771 satırı) içinde Undefined index: 3.0.
  • Warning: _bootstrap_glyphicons() (/srv/www/html/sites/all/themes/bootstrap/includes/common.inc dosyasının 777 satırı) içinde array_merge(): Expected parameter 1 to be an array, null given.
  • Warning: _bootstrap_glyphicons() (/srv/www/html/sites/all/themes/bootstrap/includes/common.inc dosyasının 781 satırı) içinde array_merge(): Expected parameter 1 to be an array, null given.
  • Warning: _bootstrap_glyphicons() (/srv/www/html/sites/all/themes/bootstrap/includes/common.inc dosyasının 841 satırı) içinde array_merge(): Expected parameter 1 to be an array, null given.
  • Warning: _bootstrap_icon() (/srv/www/html/sites/all/themes/bootstrap/includes/common.inc dosyasının 875 satırı) içinde in_array() expects parameter 2 to be array, null given.
  • Warning: _bootstrap_icon() (/srv/www/html/sites/all/themes/bootstrap/includes/common.inc dosyasının 875 satırı) içinde in_array() expects parameter 2 to be array, null given.
Bursa Şubesi

Yayına Giriş Tarihi

01 Haziran 2022

Oda Yönetim Kurulu Başkanı Yunus Yener, son günlerde yaşanan iş cinayetleri ile ilgili olarak bir basın açıklaması yaptı.

İşyerlerinde Ölümler Kol Geziyor, Mevzuat Kamucu Bir Çerçevede Yeniden Düzenlenmelidir

İşyerlerinde ölümler, diğer bir ifadeyle iş cinayetleri, yüksekten düşme, elektrik akımına kapılma, patlama, makineye uzuv kaptırma gibi çeşitli biçimlerde sürüyor.

Dün (31 Mayıs 2022 Salı günü) Uşak Banaz’da 59 yaşındaki Mehmet Çelebi tamirat için çıktığı cami kubbesinden zemine düşerek, Tekirdağ’da 17 yaşındaki Muhammet Gün inşaatta yüksekten düşerek, Siirt’te 50 yaşındaki Davut Kurhan asansör boşluğuna düşerek hayatlarını kaybettiler. Geçen hafta Gaziantep Nizip’te bir kamyonu tamir için oksijen tüpüyle kaynak yaparken meydana gelen patlamada yaralanan Suriyeli işçi Muhammet  Şiveybe dün hayatını kaybetti. Gene dün, Ağustos 2016 ve Haziran 2018 tarihlerinde de patlamaların olduğu İnegöl’deki sunta fabrikasında buhar kazanı patlaması sonucu Aydın Toprak ve Ömer Coşgun  hayatlarını kaybettiler.

İSİG Meclisi’nin yaptığı araştırmaya göre 2021 yılında 2 bin 170, 2022 yılının ilk 4 ayında 479 işçi iş cinayetlerinde hayatlarını kaybetti. Her gün en az 6 emekçinin işyerlerinde hayatlarını kaybetmesi vahim bir durumdur.

Ölümlerin göz göre göre geldiğini söylemek mümkün. Çünkü “iş kazaları” ve iş cinayetleri insana değer verilmemesinden, önlem alınmamasından, işyerlerinin denetlenmemesinden, işyerlerine-işverenlere yaptırım uygulanmamasından, mühendisliğin yok sayılmasından ve üretim ve hizmetlerin örgütlenişindeki yanlışlardan ve işçi sağlığı-işgüvenliği(İSİG) hizmetlerinin kamusal anlayışın yok sayılarak piyasalaştırılmasından kaynaklanmaktadır.

Özel olarak dün İnegöl’deki “kaza” ve ölümler ile iki ay önce Konya ve İstanbul Gaziosmanpaşa’daki fabrikalarda yaşanan kazan patlamalarından hareketle belirtmek gerekir ki, her türlü basınçlı kabın, kazanın imalatı, kurulumu, kullanıcıların eğitimi, işletmesi, bakımı, periyodik kontrolü, onarımı, mühendislik bilgisi-hizmeti-gözetimi gerektirir. Ancak AKP iktidarı ile birlikte bilimin, mühendislik hizmetlerinin, meslek örgütleri/Odalarca hizmetlerin denetiminin devre dışı bırakılması ile işyerleri ölüm/cinayet mekanlarına dönüşmüştür.

Sanayi kazanlarını  kullananların 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve Tehlikeli ve Çok Tehlikeli İşlerde Çalıştırılacakların Mesleki Eğitimlerine Dair Yönetmelik kapsamında mesleki eğitim alması gerekir. Bu açıdan bilgi birikimi ve eğitimli kadroları düşünüldüğünde Makina Mühendisleri Odası’nın(MMO)  bu eğitimi verebilecek kurumlar arasında en başta yer alması gerekir. Ancak Yönetmelikte yapılan değişiklikle, MMO’nun mesleki eğitim verebilmesi için Milli Eğitim Bakanlığı’ndan(MEB) yetki alması zorunluluğu getirildi. Danıştay’da kazanılan davaya ve yasa ile işlerin ehil (uzman, bilen) insanlarca yapılması için eğitim verilmesi Odalara bir görev olarak verilmesine karşın MEB, Odamıza eğitim yetkisi vermiyor, yasaya aykırı tavrını devam ettiriyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı(ÇSGB) Müfettişleri de Odamız tarafından verilen eğitim ve eğitim sonunda düzenlenen belgeleri geçersiz sayıyor, dahası “çantacı” diye ifade edilen kurumlarca çoğu zaman eğitim verilmeden düzenlenen belgeler geçerli sayılıyor. Yani mesleki eğitim ve İSİG mevzuatının diğer gerekliliklerinin uygulanmasında da görüldüğü üzere sadece istismar edilen bir ticari faaliyet olarak ele alınıyor. MEB, Sanayi Kazanları Operatörlerinin eğitimindeki tavrı ile ve ÇSGB de Odamız tarafından verilen belgeleri geçersiz sayıp, “çantacı” kurumlarca verilen belgeleri geçerli saydığı sürece patlayan her kazandan, her ölümden sorumlu olacaktır.

Mesleki eğitim konusunun yanı sıra basınçlı kapların periyodik kontrolleri de özel kuruluşlarca yapılmakta, ancak kontrollerin gereği gibi yapılıp yapılmadığına dair bir denetim mekanizması bulunmamaktadır. MMO, bu denetim hizmetlerinin nitelikli olarak yerine getirilmesinde görev alacak bilgi birikimi ve kadroya sahip olmasına rağmen bu süreçten dışlanmaktadır.

Her iş kazasının teknik bir nedeni var, ancak asıl nedenlerden biri de, ülkemizde İSİG’e ilişkin olarak kurulan sistem ve hizmetlerin piyasalaştırılmasıdır. Bu sistemin unsurlarından biri olan Ortak Sağlık Güvenlik Birimleri(OSGB) bir taşeron faaliyetidir. İşyerlerinde danışmanlık ve rehberlik hizmeti veren iş güvenliği uzmanları da sadece kazalar-ölümler olduğunda hatırlanan, bütün sorumlulukları sırtlarına yıkılan, gözaltına alınan, tutuklanan, diğer zamanlarda umursanmayan görevliler halindedir.

Büyük iddialarla lanse edilen, 6331 sayılı İş Sayılı İş Sağlığı Güvenliği Kanunu’nun kabulünün üzerinden tam 10 yıl geçmesine karşın kazalar, ölümler azalmıyor. Kanunun kabulünden bu yana en az 13 bin emekçi iş kazalarında hayatını kaybetti, milyonlarca emekçi yaralandı.  Çalışma yaşamı ve İSİG konularında görev ve sorumluluğu bulunan ÇSGB ise görevlerini yerine getirmiyor, getiremiyor, sorumluluk üstlenmiyor. Aradan geçen yıllar bir kez daha gösterdi ki işverenlerin önlem alma, devletin mevzuat yapma ve işyerlerini denetleme yükümlülüklerinin etkin bir şekilde yerine getirilebilmesi, kamucu bir  anlayışın benimsenmesi, sendikalar ile meslek örgütlerini, mühendislik ve tıp bilimlerini yok saymaması ile mümkün olabilecektir. Bunun için yıllardır “İdari, mali yönden özerk ve demokratik işleyişe sahip bir kurum” olarak ifade önerdiğimiz, içerisinde sendikaların, meslek örgütlerinin de yer aldığı İSİG Enstitüsü derhal oluşturulmalıdır. Bu kurum, ulusal politikaları belirleme ve yaşama geçirmede özgür bilimsel iradeye ve güce sahip olmalıdır.

İSİG, patlama, yangın vb. sonrası akla gelen, birkaç gün konuşulduktan sonra yeni patlamalar, ölümler ile kısa bir süreliğine yeniden gündeme gelen bir konu olmamalıdır. Devletin ve işverenlerin görev ve sorumluluklarını eksiksiz yerine getirdiği, ilgili tüm tarafların kamusal hizmet bağlamında içinde yer aldığı bir konu olmalıdır. Bunun yolu da, işçiler, sendikalar, meslek örgütlerinin karar alma, denetleme mekanizmalarının asli unsuru olacakları, yasal, etkin bir kurum ile mümkün olacaktır. Bu mekanizmanın yaratılması yerine her türlü görev ve yetkiyi tek elde toplayan ÇSGB şunu bilmelidir ki, ölümlerin sorumlusu olarak tarih sayfalarında yerini alacaktır.

Artık yeter: İş Kazalarının sona ermesini ve  Emekçilerin işyerlerinde ölmesini istemiyoruz.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı sorumluluklarını yerine getirmelidir.

 Milli Eğitim Bakanlığı, sanayide kalifiye elaman yetiştirilmesi ve belgelendirilmesi konusunda Makina Mühendisleri Odası’na karşı zorluk çıkarmaktan, yasal olmayan tavrından vazgeçmelidir.

Meslek Odaları ve Sendikaların işçi sağlığı ve iş güvenliğinin sağlanmasında karar alma, uygulama ve denetim mekanizmalarında etkin rol alacağı Enstitü derhal oluşturulmalıdır.

Eğitim ve denetim kamusal bir görev ve sorumluluktur. Mevzuat (yasa, yönetmelik, Enstitü vb. tüm hususlar) kamucu bir anlayışla yeniden düzenlenmelidir.

MMO bu süreçte her türlü desteği vermeye talip ve görev almaya hazırdır.

Yunus Yener

TMMOB Makina Mühendisleri Odası Başkanı