OKUL TAŞITLARI ve TOPLU TAŞIMA ARAÇLARINDA PANDEMİ ÖNLEMLERİ;

Corona virüs salgını ülkemizde hızla yayılmaya devam etmektedir. Salgının seyri ise maalesef iyiye doğru gitmemektedir. Yetkililer tarafından her gün yeni önlemler ve dikkat edilecek hususlar konusunda açıklamalar yapılmaktadır.

Normalleşme süreci ve akabinde 21 Eylül 2020 tarihi itibarı ile okullarda yüz yüze eğitimin belirli sınıflara yönelik aşamalı olarak başlayacak olması salgının seyri konusunda endişeleri artırmaktadır. Okulların aşamalı olarak açılacak olması, okullarda ki hijyen, temizlik, seyreltilmiş sınıf, sosyal mesafe gibi tedbirleri gündeme getiriyor olsa da çocuklarımızı taşıyacak olan okul taşıtlarında da aynı önlemlerin ve tedbirlerin alınması gerektiği unutulmamalıdır.

Makina Mühendisleri Odası olarak meslek ve uzmanlık alanlarımızdan hareketle karayolu toplu taşıma araçlarında, özellikle de okul taşıtlarında alınması gerekli önlemler aşağıda sunulmuş olup, ilgililerin ve kamuoyunun bilgisine sunulmaktadır.

Öncelikle ifade etmek gerekirse hiç bir toplu taşıma aracı ve öğrenci servisi pandemi şartları düşünülerek tasarlanmamış ve buna uygun olarak donatılmamıştır. Bu nedenle toplu taşıma araçlarının ve öğrenci servislerinin mevcut halleriyle kullanımı yüksek risk taşımaktadır. Önerilerimiz bulaş riskini en aza indirmeye yöneliktir.

Pandemi sürecinde sağlıklı ve güvenli toplu taşıma yapılabilmesi için toplu taşıma araçlarının ve öğrenci servislerinin en iyi performansa sahip olmasına yönelik önlemlerimiz şunlardır.

TAZE HAVA KULLANIMI; Taze havanın doğal yollarla (pencere, açılır tavan penceresi, duraklarda kapı açılması vb.) araç içine alınması sağlanmalıdır. Araç iç hava sirkülasyonu yapılmamalı, bu amaçla araç iç hava sirkülasyon butonu mutlaka kapalı olmalı veya iptal edilmelidir.

TERMAL KONFOR; İklimlendirme sisteminin mümkün olduğunca fazla dış hava ile çalıştırılması için teknik önlemler alınmalıdır. İklimlendirme sisteminin zorunlu olmadıkça kulanılmaması (IRU tavsiyesi) ve yolcuların rahatsız olmadan maskeyi sürekli olarak takabilmeleri için termal konfor sağlanmalıdır. Bu amaçla araç içi sıcaklığı; Şehir içi otobüslerde 26-28 °C, Şehirlerarası otobüslerde 24-26 °C olarak ayarlanmalıdır.

DEZENFEKSİYON; Havalandırma ve iklimlendirme sistemlerinin bakım ve dezenfektasyonu daha sık yapılmalıdır. Araç içi ortam ve yüzey dezenfektasyonunun gerçekleştirilmesi için yerel yönetimlerin koordinasyonunda ilgili kurallar belirlenmeli, bu işlem eğitimli ve yetkilendirilmiş uzman ekipler tarafından uygulanmalı, ileriye yönelik olarak bu işlemlerin otomatik ve akıllı uygulamaları geliştirilmelidir. Merkezi bir yazılım geliştirilerek hangi araca ne işlem yapıldığının, uygulamaların daha kolay denetlenmesi ve izlenmesi sağlanmalıdır. Pandemiye karşı mücadelede alınan önlemlerin etkinliği için ulaşımla ilgili tüm birim çalışanlarına (servis elemanları, şoförler, denetim ekibi vb.) eğitim verilmelidir.

SÜRÜCÜ; Şehir içi otobüs sürücüsünün pandemiye karşı korunması için, güvenli ve ergonomik sürüş pozisyonu bozulmadan, separatör uygulanmalı ve bu alandaki sıcaklığın konfor sıcaklığını (26-28 °C) geçmemesi sağlanmalı, sürüş güvenliği açısından maske kullanımı zorunlu olmamalıdır. Tüm otobüs sürücülerinin çalışma ve dinlenme süreleri yeni şartlara göre düzenlenmeli, şehirlerarası otobüs sürücülerinin daha sık molalarla hem dinlenmeleri hem de otobüsün kapıları açılarak temiz havayla havalanması sağlanmalıdır.

DOĞRU PARÇA ve BAKIM; Araç içi havalandırma ve iklimlendirme sisteminin fabrika çıkış ayarlarında olması sağlanmalıdır. Araç üreticisinin bilgisi ve onayı olmadan bu sistemlerde değişiklik (tadilat) yapılmamalıdır. Bu amaçla;

• Bu sistemlerin bakım ve onarımları sadece yetkili teknik servis ve/veya eğitim almış uzman teknik elemanlar tarafından yapılmış olmadır.

• Bu sistemlerle ilgili donanımların üretici tavsiyesi ve fabrika tarafından belirlenmiş teknik özelliklere göre ayarlanması ve kullanılması sağlanmalıdır. Pandemi süreci için önerilen yeni ayarların (sıcaklık ayarı, iç sirkülasyonun kapatılması, temiz havanın artırılması vs.) Elektronik Kontrol Ünitesine işlenmesi teknik olarak mümkünse Yetkili Servis tarafından yapılması ve yapılan değişikliklerin kayıt altına alınması sağlanmalıdır.

• Bu sistemlerde kullanılan tüm filtreler, orijinal yedek parça olmalı ve bu denetlenmelidir. Her gün sonunda filtreler tekniğine uygun temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir. Araç içindeki havayı temizleyen iç filtreler araç üreticisinin tavsiyelerinden daha sık değiştirilmelidir. Pandemi sürecinde iç filtre değişimi ile ilgili önerilerimiz aşağıdaki gibidir:

• Şehirlerarası ve Turizm araçlarında: her 45 günde bir

• Şehir İçi Toplu Taşıma Araçlarında: her 30 günde bir

EK TEKNİK ÖNLEMLER; Şehir içi ve şehirlerarası toplu taşımada pandemiye karşı mücadele etkin bir şekilde yapılırken kaza ve yangın risklerini azaltmak için ek teknik önlemler alınmalıdır:

• Otobüslerde yasal olarak zorunlu olan “Yangın Algılama ve Alarm Sistemi” ve belli tarihlerden sonra yeni otobüslerde zorunlu olan “Otomatik Yangın Söndürme Sistemi”nin çalışır durumda olduğu yetkili teknik servis tarafında denetlenmeli ve kayıt altına alınmalıdır.

• Yetkili Teknik Servislerde OBD (On Board Diagnostic) Arıza Tespit Cihazıyla yapılacak denetimde otobüslerin yakıt ve emisyon sistemlerinde yangına neden olabilecek tadilat (AdBlue-Emülatörü takılması, EGR ve DPF iptali vs) yapılmadığı ve şehirlerarası otobüslerdeki Elektronik Sürüş Destek Sistemlerinin (ABS, ESP, AEBS ve LDW vs) çalışır durumda olduğu kayıt altına alınmalıdır.

YOLCU SAYISI; İç İşleri Bakanlığının 08.09.2020 tarihli genelgesinde minibüs, midibüs ve koltuk seyreltmesi yapılmayan otobüslerde ayakta yolcu alınması yasaklanmıştır. Bu nedenle ayakta yolcu alınmaması pandeminin yayılmasını engelleyici önemli bir etkendir. Raylı sistem araçlarında ve koltuk seyreltmesi yapılan otobüslerde ise fiziki mesafe kurallarına aykırı olmayacak şekilde, ayakta yolcu sayısı İl/ilçe Hıfzısıhha Kurulu kararlarına bırakılmıştır.

KADEMELİ MESAİ; Ayakta yolcu alınmasının yasaklanmasından dolayı şehir içi toplu taşıma araçlarının yetersizliği ile karşı karşıya kalınacaktır. Bu seferde duraklarda yığılmalar olacak ve fiziki mesafe kurallarına uyumda sıkıntılar yaşanabilecektir. Çalışma saatlerinin kademeli mesai ile daha geniş bir zamana yayılmasıyla şehir içi toplu taşıma araçlarında ki yetersizlik ve duraklardaki yığılmalar bir nebze önlenebilir.

Örneğin;

• Mesai başlangıcının fabrikalarda 06.00’da, kamu kurumlarında 08.00’de, ofis ve hizmet şirketlerinde 10.00’da, ders başlangıcının okullarda 09.00’da olması,

• Mesai ve ders bitiş saatlerinin de başlangıca uygun şekilde yine kademeli olarak düzenlenmesi sağlanabilir.

10 Eylül 2020

Aykut KOCALAR

TMMOB Makina Mühendisleri Odası

Gaziantep Şube Yönetim Kurulu Başkanı