G-MALL YANGINI - 16.12.2004

 16 ARALIK 2004

Yerel Yönetimler Bu Tip Facialardan Dersini Almalı, Kalıcı Tedbirler İçin Şubemizle İşbirliği Yapmalıdır

14 Aralık 2004 akşam saatlerinde Maçka Dolmabahçe Küçükçiftlik Parkındaki G-MALL Alışveriş merkezi GİRİŞ HOLÜ atrium zemininde çıkan yangın, bir faciaya dönüşmeden atlatıldı. Bir yıl önce 13 Kasım 2003'te Bornova Süvari Caddesi 2 no.lu binada bulunan Kafe Nağme'de 9 yurttaşımızın yaşamını yitirdiği olayın acıları geçmeden İstanbul'da da 50'den fazla vatandaşımız duman zehirlenmesi nedeni ile yaralandı. Kazada yaralanan vatandaşlarımızın bir an önce sağlıklarına kavuşmalarını dilerken, İstanbul halkına bir kez daha geçmiş olsun diyoruz.

Değerli basın emekçileri;

Şubemiz olay anından itibaren uzmanları ile birlikte gerekli incelemeleri yaparak bilirkişi raporu hazırlamıştır. Bu basın toplantısında bilirkişi raporumuzu ve çözüm önerilerimizi kamuoyuna sunuyoruz:

Yangından korunma, yangın tesisatı projelendirmesi, montajı, işletmesi ve bakımı Makina Mühendisliği disiplini içinde ve Odamız denetimindedir. Makina Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi bilirkişi heyeti tarafından 15 Aralık 2004 sabahında yerinde yapılan ön incelemede aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir:

1. Olay anında binadan duman egzozu yapılmamıştır.
2. Yangın Acil çıkış levhaları uygun olmayan yerlere asılmış ve uygun olmayan yönleri göstermektedir ve levhalar standartlara uygun değildir
3. Yangın Acil durum aydınlatması bulunmamaktadır. Bu nedenle acil çıkış kapılarından çıkmaya çalışanlar çıkış kapılarının yerlerini bulamamıştır
4. Yangın kaçış holleri dar ve standartlara uygun değildir.
5. Sinema katındaki Yangın dolapları kaçış koridorlarına konulmuştur, bu da yangın dolaplarına ulaşılmasını engellemiştir.
6. Bazı Yangın çıkış kapılarının yerleri ve çalışma mekanizmaları uygun değildir. Çıkışlara yönelen insanlar kargaşa içinde kalmıştır.
7. Bazı yangın tüplerinin içinin boş olduğu gözlenmiştir (Manometreleri yeşil ama içi boş) Bazı Yangın tüplerinin kafaları uygun olmayan şekilde sarıldığı için emniyet pimleri çıkarılamamış ve kullanılamamıştır.
8. Ana giriş holünde (yangının başladığı yerde) yangın sprinkleri (su püskürtücüleri) bulunmamaktadır. Varolan sprinklerden gelen suyun basıncı ve miktarı yetersiz olmuştur. Sistem için kullanılan yangın pompası, su deposu, enerji kaynağı ve sistem tasarımı irdelenmelidir.
9. Atrium tarzındaki bölümlerde bulunması gereken duman tahliye sistemine burada rastlanmamıştır.
10. Yangın çıkış kapılarının bazılarının olay anında (hatta halen de) kilitli olduğu gözlenmiştir.
11. Tespitlerimize göre binaya İtfaiye Daire Başkanlığı tarafından 10 Aralık 2003'te uygunluk raporu verildikten sonra Şişli Belediyesince Yapı kullanma izni verilmiştir. Her biri yaklaşık 1500 m2 lik 4 kata sahip, içinde aynı anda enaz 2000 kişinin bulunabildiği bir çadıra, bina olarak nasıl yapı kullanma izni verildiği anlaşılamamıştır. Kayıtlarımızda bu çadır ile ilgili (her binada Odamızdan alınması zorunlu olan) bir mühendise ait sicil durum belgesine rastlanmamıştır.

Yukarıdaki eksikliklerin yanı sıra olay anında dekoratif amaçlarla kullanılan ve içi polisitren, dış yüzeyi mumla kaplı, yanıcı ve kolay tutuşucu malzemelerin varlığı, yangının başlamasına ve büyümesine neden olmuştur.

Polisitren malzemenin duman yapıcı özelliği ortamın bir anda dumanla kaplanmasına neden olmuş, çıkan duman havalandırma sisteminin çalışmaya devam etmesi ve dumanın bina dışına çıkmasını sağlayacak duman tahliyesinin yapılmaması nedeni ile sinema salonlarının içine tekrar dolmuştur.

Yangın sürerken enerjinin kesilmesi ise acil aydınlatma sisteminin bulunmaması nedeni ile karanlıkta paniğin artmasına ve çıkış yollarının bulunamamasına sebep olmuştur.

Ana giriş holünde yangın sprinklerinin bulunmaması, yangın tüplerinin kiminin boş olması, kiminin pimlerinin çıkarılamadığından çalıştırılamaması, yangın dolaplarının yerlerinin uygun olmaması yangının söndürülememesine neden olmuştur.

Sonuçta yangın itfaiye tarafından atriumun üst kapılarından birinin kırılarak duman tahliye kanalı vazifesi görmesi ve itfaiyenin müdahalesi ile yaklaşık yarım saat içinde söndürülebilmiş, bir facia ucuz atlatılmıştır. Olay kısaca bu şekilde gerçekleşmiştir.

Yangına karşı alınması gereken ve yukarıda açıklanan sorunların kontrolü öncelikle yerel yönetimlerin sorumluluğundadır. Bu bina ile ilgili Yapı Kullanma İzni Şişli Belediyesi tarafından verilmiştir, uygunluğunu İtfaiye denetler. Kentimizde bu konuda yetkili kurum olan İtfaiye Daire Başkanlığı, Büyükşehir Belediyesine bağlı bir kurumdur. Denetim görevini yapmak durumunda olan yerel yönetimler, bu görevlerini eksik kadroları nedeni ile yapamamakta, ancak bu denetimi yapabilecek kurumlarla da, yönetim erklerini kaybederiz korkusu ile işbirliğine girmeye yanaşmamaktadırlar, sorunun özü budur.

Bizler bu konuda bir defa daha hatırlatıyoruz ki;

Odamız meslek alanlarımızla ilgili toplumun can ve mal güvenliğini ilgilendiren her konuda olduğu gibi, bu konuda da yerel yönetimlere her türlü teknik desteği sunmaya hazırdır.

Bina ve tesislerin proje safhalarından başlayarak her safhada; yapımında, işletilmesinde mutlaka periyodik denetimi yapılmalıdır, Kuruluşunda en güvenilir teknolojiler kullanılsa bile bakımı ve denetimi yapılmayan hiçbir sistem yıllarca dayanamaz.

Teknik Denetimlerin, tesislerin yapımından başlayarak, işletilmesi esnasında da sürdürülmesi, periyodik teknik kontrollerinin yaptırılması, can ve mal güvenliği açısından zorunluluktur.

Temmuz 2002 tarihinde İçişler Bakanlığı tarafından yayınlanan Türkiye'yi Yangından Koruma Yönetmeliğine göre aşağıdaki hususlar önemlidir:
* Yapı üretiminde yer alan mal sahipleri, işveren temsilcileri, tasarım ekibi, mimar ve mühendisler, yapı denetim kuruluşları, müteahhitler, imalatçılar ve danışmanlar, yönetmelik hükümlerine uyulmaması nedeniyle oluşan yangın hasarlarından kusurları oranında sorumludurlar.

* Sigorta şirketleri, yangına karşı sigorta ettirme talebi aldıkları bina, tesis ve işletmelerde, bu yönetmelik hükümlerine uyulup uyulmadığını kontrol ettirmek zorundadır. Bu amaçla mühendis istihdamları yapılmalıdır.

* Modern mimaride, galeri ve endüstri yapılarında duman bacaları kapalı çarşı dizaynında kullanılan atrium, mall gibi yapılarda en üst noktaya duman tahliye sistemi yapılmalıdır.

* Duman tahliye sistemi bina yangın alarmı sistemi tarafından otomatik olarak aktive olmalıdır. İlave olarak, uzaktan el ile kumanda için çalıştırma durdurma imkanı bulunmalıdır.

Yılbaşının yaklaştığı bu günlerde her türlü eğlence mekanlarında kullanılacak dekorasyon malzemelerinin yanmaz olmasına önemle dikkat edilmelidir.

Burada öncelikle söylenmesi gereken şudur ki; sorun sadece bu binaya, bu binanın projesini yapan mühendise veya bu binanın uygulamasını yapan yüklenicilere özgü bir sorun değildir, sorun yerel yönetimlere aittir.

Yerel yönetimler; kamusal denetimler, sicil durum belgeleri, proje vize konularında odamızla işbirliğine gitmek zorundadır. TMMOB ve bağlı Odalar Anayasanın 135. maddesine göre kurulmuş kamu kurumu niteliğinde kuruluşlardır. Bizler temsil ettiğimiz binlerce mühendisin bilgi, birikim ve deneyimlerini toplumun hizmetine sunmak istiyoruz.

Maalesef Depremini bekleyen İstanbul'da mühendis eli değmemiş, hiç bir denetimden geçmemiş binlerce bina bulunmaktadır.

Kentimizde şu anda tespit ettiğimiz yüzlerce sahte proje ve sahte mühendis bulunmaktadır. Bu konuda savcılıklara gerekli suç duyuruları yapılmıştır.

Ancak bu sahteciliklerin önlenmesi için yerel yönetimlerin Odalarımızla tam ve kesin bir işbirliğine girmesi, yönetmelikler gereği zaten yapmak zorunda oldukları görevleri yaparak tüm bina ve tesis projelerini yapan mühendislerin Odalarımızdan Sicil Durum Belgesi almasını sağlamaları gerekir.

2004 yılında İstanbul'da yapıldığı tahmin edilen 50 bin binanın ancak 5400'ü Sicil Durum Belgesi almak için Odamıza başvurmuş bulunmaktadır. Yani yapılan binaların %90'ında Odamızın Yasa gereği yapması gereken denetim, ilgili belediyelerin gerekli evrakları ilgili mühendislerden istememesi nedeni ile yapılamamıştır.

Binaların ve Tesislerin her türlü güvenilirliği, yapımları, işletilmeleri, mutlaka uzman ve tarafsız kurumlarca verilecek denetim raporları ile mümkün olmalıdır. Bu konuda TMMOB Makine Mühendisleri Odası toplumun ve ülkemizin çıkarlarını gözeten, uzman ve adil bir kamusal denetim kurumu olarak işlevini sürdürmeye devam edecektir.

Makina Mühendisleri Odası
İstanbul Şubesi adına
Yönetim Kurulu Başkanı
Tevfik PEKER