SOBA ve ŞOFBEN FELAKETLERİNE SON! - 02.11.2005

 MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI UYARIYOR:

BİLİNÇLİ KULLANIMLA  SOBA ve ŞOFBEN FELAKETLERİNE SON!

Ülkemizde her yıl yüzlerce insanımız, bilgisizlik ve ihmal yüzünden soba ve şofbenlerden dolayı karbonmonoksit zehirlenmesine maruz kalmakta ve kolayca alınabilecek önlemlerin gözardı edilmesi sonucunda yaşamlarından olmaktadırlar.

Yaşanan zehirlenme olaylarının başlıca nedenleri; ucuz ve kalitesiz kömürün denetimsiz satılması ve kullanılması, tekniğe uygun olmayan standart dışı soba, baca ve boruların kullanılması, baca temizliğinin ve uygun yalıtımının yapılmaması, şiddetli esen lodos rüzgarlarından önceden haber alınamaması, standartlara uygun olmayan cihazların alınması ya da bu cihazların ehil olmayan kişilerce kullanıma açılması, hatalı soba ve şofben kullanımıdır.

Kömürlü sobalar tutuşturulurken yakıtın üstten yanması sağlanmalıdır, böylece soba içinde ortaya çıkan zehirli gazlar yanarak sobayı terk ederler. Soba aşırı doldurulmamalıdır, aşırı doldurulan sobanın duman yolu daralır ve soba içinde düzensiz ısı dağılımı olacağından baca çekişi zayıflar. Kömürü tutuşturmak için üzerine az miktarda kağıt yada karton ve bunların üzerine de kolay yanan çıra ve odun konulmalıdır. Sönmekte olan sobaya asla tutuşması güç yakıtlar konulmamalıdır, konulacak yakıt iyi olsa bile yavaş yavaş ilave edilmelidir. Yatmadan önce kesinlikle sobaya yakıt konulmamalıdır. Soba yakıtla beslenirken, yeni atılan yakıtın üzerine kor halindeki yakıttan bir miktar konulması sobadaki yakıtın sürekli olarak üstten yanmasını sağlar.  

Her sezon kömür alırken herhangi bir yasal sorunla karşılaşmamak için, Mahalli Çevre Kurulunca alınan kararlara uyulmalıdır. 11.04.2004 tarihinde İstanbul Valiliğinden yayınlanan tebliğde; kömürlerle ilgili değerler belirtilmiştir. Tüm kullanıcılar, belirtilen değerlere uygun nitelikte kömür satın almakla yükümlüdürler. İzin belgesi olmayan satıcılardan kömür alınmamalıdır.

Bacalar çabuk soğuduğu için yalıtılması gerekir. Aksi halde soğuyan baca gazı içindeki su buharı yoğunlaşır ve baca çekişi azalır. Yükselmesi zorlaşan bacadaki gazlar soba ve boru çevresindeki çatlak, delik gibi boşluklardan odaya sızar. Odaya sızan baca gazı içindeki karbon monoksit zehirlenmelere neden olur. Böyle bacalarda daha fazla kurum ve katran oluşur, bu da bacanın tıkanmasına yol açar. Bacası temizlenmeyen sobalarda verimli yanma olmaz ve daha fazla yakıt tüketilir. Baca gazlarının soğumasını azaltmak, baca tepmesini önlemek ve hava şartlarının etkisini azaltmak için bacalar yalıtılmalıdır. Pencere veya duvar delinerek yapılan bacada mutlaka delinen kısımda sızdırmazlık sağlanmalıdır. Bacalara, yağmur suları, kuşlar, ağaç yaprakları vb maddelerin girmesini engellemek için mutlaka başlık kullanılmalıdır.

Tekniğe uygun olmayan, temizliği ve bakımı yapılmayan bacalar, soba ve şofben zehirlenmelerinin yanında yangınlara da neden olmaktadır. Binaların yangından korunması hakkında yönetmelik hükümlerine göre odun, kömür gibi yüksek oranda is bırakan yakıt kullanıldığı takdirde bacalar 2 ayda bir, diğer yakıtlar (sıvı ve gaz gibi) kullanıldığı takdirde bacalar 3 ayda bir temizlenmelidir. Bacaların temizliği mahalli itfaiye teşkilatı tarafından yapılmaktadır.

Şofben kullanırken kazaların önlenebilmesi için; şofben mutlaka bacaya bağlanmalı, baca bağlantısı olmayan şofben asla çalıştırılmamalıdır. Şofben bacaya en kısa mesafede, baca borusu ise hafif yükselen bir eğimle bacaya bağlanmalıdır. Şofben zehirlenmeleri, genellikle gaz kaçaklarından değil, yeterli havalandırma olmamasından meydana gelir. Şofbenin kullanıldığı yere sürekli temiz hava girmesi sağlanmalı; mümkünse, banyo dışına kurulmalıdır. Şofbenin montajı, mutlaka yetkili servis tarafından yapılmalıdır.

Makina Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi olarak; kazaların ve ölümlerin bir daha yaşanmaması için halkımızı dikkatli olmaya davet ediyor, ısınma sistemleri konusunda gereken duyarlılığı göstererek yukarıda sıralanan hayat kurtaracak  önlemlerin alınmasını öneriyoruz. Lodoslu havalarda bacası uygun olmayan evlerde soba yakılmaması konusunda halkımızı bir kez daha uyarıyoruz. 
 

Battal KILIÇ
TMMOB Makina Mühendisleri Odası
İstanbul Şubesi Yönetim Kurulu Sekreteri