AMELİYATHANELERDE HİJYENİK İKLİMLENDİRME NASIL OLMALIDIR?

Burhan Taş
Makina Mühendisi
Mekanik Tesisat Komisyonu Üyesi

Hastanelerde klinik tedavinin yanında hijyenik şartların sağlanması da çok önemlidir. Hastanelerde ameliyathaneler enfeksiyon kapma riskinin yüksek olduğu bölümlerdir. Bu yüzden hastanın, ameliyat ekibinin, ameliyat masasının ve ameliyat aletlerinin bulunduğu alanda laminer filtre edilmiş hava akışı sağlanarak hijyenik iklimlendirme yapılmalıdır. Aynı zamanda ameliyathane pozitif basınçta olmalıdır. Yani ameliyathanenin içinden diğer bölümlere doğru (steril koridor) hava akışı sağlanmalıdır. Bu artı basıncın da en az 2,5 Pa ile 15 Pa arasında olması gerekir. Böylece dışarıdan içeriye doğru gelecek havanın neden olacağı enfeksiyon riskinin de önüne geçilmiş olur.

Hava içinde bulunan mikropların ve partiküllerin en zor tutunduğu hava akışı laminer hava akışıdır. Ameliyat yapılan alanda laminer akış oluşturulmasının nedeni enfeksiyon kapma riskini minumuma indirmektir. Bu amaçla Laminar flow cihazları kullanılmaktadır. Laminar flow cihazları çok sayıda yüksek verimli hepa filtrelerin birleştirilmesinden meydana gelir. Bu cihaz ile sağlanan düşük hızlı (0,20 m/s-0,35 m/s) hava akışı ameliyat zonuna soğuk havanın direk düşmesini engeller. Aynı zamanda ortam sıcaklığından daha düşük sıcaklıktaki havayı ameliyat bölgesine vererek kirli havanın egzost menfezlerine doğru yer değiştirmesini sağlar.

Ayrıca laminar flow cihazı içerdiği hepa filtrelerle (yüksek verimlilikte partikül tutucu hava filtreleridir) mikrop, virüs ve partikülleri tutarak ameliyat bölgesine verilmesine engel olur. Özellikle ağır ameliyatlarda hijyenik klima santralinden gelen temiz hava mutlaka son kullanım noktasında laminar flow cihazından geçirilerek ameliyathaneye verilmelidir.

Dünyada geçerliliği olan DIN 1946-4:2008 standardına göre aseptik ameliyatların yapıldığı ameliyathanelerde laminar flow cihazı kullanılmalıdır. Enfeksiyon riski yüksek olan ağır ameliyatların yapıldığı meliyathaneler DIN 1946-4 Standardı’na göre Sınıf 1a grubunda olup enfeksiyon riski en yüksek olan hastane bölümleridir.

Enfeksiyon riski yüksek olan ameliyathanelerde laminar flow ünitesi kullanılırsa daha yüksek hijyen ve daha fazla koruma alanı sağlar, DIN 1946-4:2008 standardına göre Sınıf 1a hijyen grubuna göre enfeksiyon kapma riskini en düşük seviyeye indirgemiş hastane bölümleridir. Laminer akış herhangi bir engelle veya ısı farkı ile karşılaştığı zaman türbülansa girer. Ameliyat yapılan bölgede türbülanslı akım oluşmaması için bütün önlemler alınmalıdır. Türbülanslı hava akışı içinde mikroorganizmalar daha iyi tutunur ve bu durum enfeksiyon riski açısından tehlikelidir. Ameliyathanelerde kullanılan laminar flow tasarımı yapılırken aydınlatma dizaynı çok önemlidir. Aydınlatma cihazlarının kullanımı esnasında ısınmasından dolayı laminer hava akışı bu bölgelerde bozulur. Bu durumun oluşmaması için aydınlatma tasarlanırken laminer akışa engel olmayacak şekilde (Aerodinamik) tasarım yapılmalıdır.

Ameliyathanelerde sıcaklık ve nem kontrolü de çok önemlidir. Ameliyat türüne göre 15 derece ile 26 derece arasında ortam sıcaklığı gerekir. Açık kalp ameliyatlarında kanın çok akıcı olması istenmez. Yüksek ortam sıcaklıklarında kan daha akıcı olacağından ve ameliyatın yapılması zorlaşacağından dolayı 15-16 derece ortam sıcaklığı istenir. Yeni doğan çocukların ameliyatlarında ise sıcaklığın 22-26 derece arasında olması gerekir.

Bunun sebebi ameliyat esnasında çocukların yetişkinlere göre düşük sıcaklıklardan daha kolay etkilenmesidir. Ameliyathanelerde sıcaklığın yanında gerekli nemin sağlanması önemlidir. Ameliyathanelerde bağıl nem %30 ile %60 arasında değişir.