DOĞALGAZ KULLANIRKEN NELERE DİKKAT ETMELİ?

Havaların soğumasıyla birlikte soba, şofben, kombi ve bu cihazların bacalarından kaynaklanan karbonmonoksit zehirlenmeleri riskinin arttığı bir döneme girmekteyiz. Makina Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi olarak, karbonmonoksit zehirlenmelerine karşı daha güvenilir bir yaşam ortamı için aşağıdaki öneri ve uyarılarımızı, bir kez daha kamuoyu ile paylaşmak istiyoruz.

Doğalgaz kullanılan ortamlarda zehirlenmelerin asıl nedeni; tam yanmanın sağlanamamasından dolayı ortaya çıkan karbonmonoksit gazıdır. Doğalgaz kimyasal özellikleri bakımından zehirli değildir. Ancak havadan hafif bir gaz olduğundan tesisatta meydana gelen bir kaçak sonrası kapalı alanlarda üst kısımlarda birikir. Çok miktarda birikme yapması ortamdaki oksijeni azaltıp zehirlenmelere ve patlamalara sebep olabilmektedir. Bu sebeple doğalgaz kullanımında alınacak bazı basit tedbirlerle, kazaların, can kayıplarının önüne geçmemiz mümkün olabilir.

TMMOB Makina Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi olarak birçok kez uyarıcı açıklamalarda bulunarak vatandaşları dikkatli olmaya, yetkilileri denetimler konusunda adım atmaya çağırdık. Hidrokarbon içeren kömür ve doğalgaz gibi fosil yakıtların soba ile baca veya şofben ile baca bağlantılarının yanlış yapımı özellikle zehirlenmelere yol açabilmektedir. Bu konuda bazı hususları tekrar hatırlatmak isteriz.

Doğalgaz Kullanımında Nelere Dikkat Edilmelidir?

• Doğalgaz tesisatlarına kesinlikle müdahale edilmemeli, yetkisiz kişi ve kuruluşlara tamir ve bakım gibi işlemler yaptırılmamalıdır.
• Gaz açma işlemi gerçekleştirildikten sonra tesisatlara yeni bir cihaz bağlanması halinde, kesinlikle gaz dağıtım firmasına haber verilmelidir.
• Pencere veya duvarlara monte edilen, ortama taze hava girmesini ve herhangi bir gaz kaçağı durumunda da gazın dışarıya tahliye edilmesini sağlayan menfezler asla iptal edilmemeli ve üzeri kapatılmamalıdır.
• Kombi, şofben gibi cihazların her yıl kış mevsimine girmeden yetkili servisler aracılığıyla bakımı yaptırılmalıdır.
• Baca gazının kimyasal yapısında veya diğer dış etkenlerden dolayı bacaların deformasyona uğraması ihtimaline karşı, yetkilendirilmiş baca temizleme firmalarına kontrol ettirilmelidir.
• Gaz kaçağı riskini ortadan kaldırmak için ocak ve kombilerdeki eskimiş, paslanmış veya ömrü tamamlanmış bağlantı refleksleri mutlaka yenilenmelidir.
• Lodoslu havalarda baca çekişi olumsuz yönde etkileneceğinden gaz sızıntısına karşı dikkatli olunmalı, bacalı cihazın bulunduğu odadaki menfezlerin açık olması sağlanmalıdır.
• Cihaz baca bağlantı fleksleri yıpranmamış, delinmemiş olmalı, flekslerin baca girişleri ile arasındaki boşluk sıcaklığa dayanıklı malzeme ile sızdırmaz hale getirilmelidir.
• Bacanın çekmemesi durumu için cihazların çalışmasını engelleyen emniyet sistemi her bacalı cihazda mutlaka olmalı, cihazlarda bu sistem devre dışı bırakılmamalıdır.
• Bacalı cihazların olduğu mahal yatak odası ve banyo olmamalı, bu cihazların olduğu mahallerde yatılmamalıdır.

Ülkemizde doğalgaz kullanımı her geçen yıl artsa da soba kullanımı hâlâ ısınmada önemli bir paya sahiptir. Bu sebeple soba kullanımı konusunda gerekli hususlara dikkat edilmesi, güvenli bir yaşam ortamı için son derece önem teşkil etmektedir.

Kömürlü Sobalarda Dikkat Edilecek Hususlar:

• Sobalarda kullanılan yakıtın standartlara uygunluğu ve izin belgesi olmayan satıcılardan kömür alınmaması önem taşımaktadır.
• Soba aşırı doldurulmamalıdır. Aşırı doldurulan sobanın duman yolu daralır ve soba içinde düzensiz ısı dağılımı olacağından baca çekişi zayıflar.
• İyi ısınmayan ve alttan yakılan kömür sobalarında karbonmonoksit zehirlenmesi riski artmaktadır. Soba tutuşturulurken yakıtın üstten yanması sağlanmalıdır. Böylece soba içinde ortaya çıkan zehirli gazlar yanarak sobayı terk ederler.
• Kömürü tutuşturmak için üzerine az miktarda kâğıt ya da karton ve bunların üzerine de kolay yanan çıra ve odun konulmalıdır.
• Sönmekte olan sobaya tutuşması güç yakıtların asla konulmaması gerekir. Yakıt iyi olsa bile yavaş yavaş ilave edilmelidir. Soba yakıtla beslenirken, yeni atılan yakıtın üzerine kor halindeki yakıttan bir miktar konulması, sobadaki yakıtın sürekli olarak üstten yanmasını sağlar.
• Yatmadan önce sobaya kesinlikle yakıt konulmamalıdır.
• Bacalar standartlara uygun yaptırılmalı; baca çekişini arttırmak için baca yalıtımı yaptırılmalıdır.
• Özellikle lodoslu havalarda ölüm olayları artmaktadır. Bacalar standartlara uygun değilse lodoslu havalarda soba yakılmamalıdır.
• Kullanılan her türlü ısıtma cihazının kalite belgesine sahip olup olmadığına, garantilerine ve garanti sürelerine dikkat edilmelidir.

Denetimsizlik Dikkat Çekiyor

Konunun bir diğer boyutu ise kamusal denetim yokluğudur. Son yıllarda birçok alanda artan iş kazaları ve yaşamını yitiren insan sayısındaki artış benzeri bir durumdur. Nedeni ise; ülkemizde kamusal denetimin tasfiye edilmesi, kamu kurumlarının birer vezneye dönüştürülerek hizmet kalitesinin düşmesi, teknik ve donanımlı kadro sayısının düşürülerek kurumların birçoğunun özelleştirilmesi, taşeron sisteminin yaygınlaştırılmasıdır.

Öte yandan kamuoyunu bilgilendirme amaçlı yaptığımız açıklamaların medyada ve yazılı basında daha fazla yer bulması bu ve benzeri durumlar için önleyici olabilecek bir kamusal denetim olarak görülmeli, ilgili kurum ve kişiler bu konuda duyarlılığı artırıcı çalışmalar yapmalıdırlar.

TMMOB Makina Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi olarak, ölümlerin yaşanmaması için halkımızı önlem almaya davet ediyor, yaşam alanlarında doğalgaz sobası, özellikle banyolarında şofben ve benzeri cihazları dikkatli kullanmaları konusunda uyarıyoruz. Hiçbir yetkiye sahip olmadan bu cihazların montajını, bakımını ve onarımını yapan firmaların yerel yönetimler tarafından denetlenmeleri gerektiğini hatırlatıyoruz.

İbrahim M. TATAROĞLU

TMMOB MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI

İSTANBUL ŞUBESİ YÖNETİM KURULU SEKRETERİ