Madeni Yağların Ticari Kullanımı, Katkı Maddeleri, Test Metotları – 4: ACEA, ILSAC, DLD Sınıflandırmaları ve Viskozite Tanımı

Motor Yağları ACEA Kalite Sınıflandırılması

Avrupa Otomobil İmalatçıları Birliği - ACEA (Association des Constructeurs Europèens d’Automobile), eski CCMC organizasyonuna ait sınıflamanın yerini alan yeni bir motor yağları kalite sınıflamasını 1996 yılında uygulamaya koydu. Bu sınıflamaya göre;

Benzinli motor yağları A, hafif dizel motor yağları B, ağır hizmet motor yağları ise E harfleri ile gösterilmiştir. Kasım 2004 tarihinde kalite sınıflaması tekrar düzenlenmiştir. Benzinli ve hafif hizmet dizel motor yağı sınıflamaları birleştirilerek A/B, özel filtre donanımlı benzinli ve hafif dizel motor yağlan C, ağır hizmet motor yağları ise E harfiyle gösterilmiştir.

A1/B1: Viskozitesini koruma özelliği CCMC G-4 ile CCMC PD -2 limitlerini aşan, yakıt ekonomisi sağlayan, düşük viskozite sınıfları için geçerli motor yağıdır.

A2/B2: Genelde CCMC G-4 ve CCMC PD-2 oksidasyon kararlılığı G-5’e eşdeğer, viskozitesini koruma özelliği gelişmiş konvansiyonel motor yağıdır.

A3: Yoğun kurum altında viskozite artışı kontrol edilen, düşük tüketimli yüksek performanslı motor yağıdır.

A3/B3/B4: A3/B3 ilave olarak direk enjeksiyonlu motorlar için revize edilmiş motor yağıdır.

A5/B5: Yüksek indirek ve direk enjeksiyon özelliğine sahip yakıt ekonomisi sağlayan motor yağıdır,

Özel Filtre Donanımlı Benzinli ve Hafif Hizmet Dizel Motor Yağları ACEA Kalite Sınıflandırılması

C1: Kasım 2004 tarihinde yayınlanan, ACEA B5 şartnamesini sağlayan, düşük sülfatlanmış kül, fosfor (0,05% max), kükürt özellikli ve 2,6/2,9 HT/HS şartlarını karşılayan yakıt tasarruflu motor yağıdır.

C2: Kasım 2004 tarihinde yayınlanan, C2 hizmet şartlarını aşan yoğun kurum altında aşınmayı önleyen, viskozitesini koruyan, yakıt ekonomisini sağlayan ve yüksek performanslı bir yağdır.

Ağır Hizmet Dizel Motor Yağları ACEA Kalite Sınıflandırılması

E1: Genel olarak CCMC D-4 ve MB 227,1 performansında dizel motor yağıdır.

E2: Genel olarak CCMC D-5 performansının üstünde ve MB 228,1 performansında dizel motor yağıdır.

E3: Genel olarak CCMC D-5 ve MB 228,3 performansında, yoğun kurum altında viskozite artışı kontrol edilen dizel motor yağıdır (ACEA 2004 sınıflandırılmasında bulunmamaktadır).

E4: E3 performansının emisyon performansı yüksek dizel motor yağıdır.

E5: 2002 yılında yayınlanan ve emisyon performansı yüksek, uzun ömürlü dizel motor yağıdır.

E6: 2004 yılında yayınlanan E4 performansı seviyesini aşan, Euro IV motorlar için tasarlanmış daha yüksek kesilme mukavemeti (shear stabiliteli), uzun kullanım ömrüne sahip dizel motor yağıdır.

E7: 2004 yılında yayınlanan E5 performans seviyesini aşan, Euro IV motorlar için tasarlanmış daha yüksek kesilme mukavemeti (shear stabiliteli), uzun kullanım ömrüne sahip dizel motor yağıdır.

Benzinli Motor Yağları “ILSAC” Kalite ve Yakıt Ekonomisi Sınıflandırılması

AAMA (American Automobile Manufacturers Association) ve JAMA (Japan Automobile Manufacturers Association) birleşerek, benzinli motor yağlarında yakıt ekonomisi içeren yeni bir kalite sınıflaması belirlemek amacıyla ILSAC (International Lubricants Standardization and Approval Committee) isimli organizasyonu oluşturulmuş ve 1994 yılından başlayarak aşağıdaki kalite sınıflarını uygulamaya koymuşlardır.

GF-1: API SG performansını sağlayan, ek olarak SAE O W, 5 W ve 10 W ile başlayan multigrade (çok mevsim) yağlarda EC-I (Energy Converving-I) yakıt ekonomisi testini geçen motor yağıdır.

GF-2: API SG performansını sağlayan, ek olarak SAE O W, 5 W ve 10 W ile başlayan multigrade (çok mevsim) yağlarda EC-II (Energy Converving-II) yakıt ekonomisi testinden geçen motor yağıdır. GF-2 yağları katalist zehirlenmesini önlemek için GF-1 fosfor limiti olan max. 0,12 yerine max. 0,10 limitini sağlar.

GF-3: API SL performansını sağlayan, ek olarak GF-2′ ye göre daha düşük yağ tüketimi ve daha yüksek yakıt ekonomisi değerlerine sahip benzinli motor yağıdır.

GF-4: API SM performansını sağlayan, ayrıca SAE 0 W-20,5 W-20,0 W-30 ve 10 W-30 multigrade yağlarda, EC 111 yakıt ekonomisi testlerinden geçen ve bu ekonomisini kullanım süresince koruyan benzinli motor yağıdır.

Motor Yağı DLD (Duty Light Diesel) Kalite Sınıflandırılması

2004 yılında ACEA (Association des Constructeurs Europèens d’Automobile ), EAM (Ethylene Acrylic Copolymer Material), JAMA (Japon Automobile Manufacturers Association) tarafından ortak olarak geliştirilen hafif hizmet dizel motor yağı kalite sınıfıdır.

DLD-1: 2004 yılında yayınlanan yüksek kükürtlü yakıt kullanımlı hafif hizmet dizel motor yağıdır.

DLD-2: 2004 yılında yayınlanan yakıt tasarrufu sağlayan yüksek performans seviyesi sunan hafif hizmet dizel motor yağıdır.

DLD-3: 2004 yılında yayınlanan en yüksek performans seviyesini karşılayan hafif hizmet dizel motor yağıdır.

Viskozimetreler ve Viskozite Birimleri

• Saybolt Üniversal SUS ve Saybolt Furol SFS Viskozite: TS 117- TS 2031 1000F veya 2100F ye ısıtılmış bir cihazdaki yağın bir orifisten 60 ml’lik bir kaba saniye olarak akış süresine saybolt viskozite denir. SUS = Saybolt Üniversal, SFS Saybolt Furol’dur. Yoğun sıvılarda saybolt furol orifisi (SUS’nin orifisinin 10 katı çapta delik) kullanılır. SFS x10 = SUS’yi verir.

• Redwood No: 1 ve Redwood No: 2: Yağın 50 ml’lik bir kabı saniye olarak doldurma süresidir. Redwood No:2 x 10 = Redwood 1’dir.

• Engler Viskozitesi: Yağın 200 ml’lik bir kabı saniye olarak doldurma süresidir. Bu zaman, 200oC suyun geçiş süresine bölünmek suretiyle engler derecesi bulunur.

Kinematik Viskozite

Bir akışkanın yer çekimi etkisi altında akmaya karşı gösterdiği dirençtir. Türkiye’de ve dünyadaki birçok ülkede kinematik viskozite kullanılmaktadır (TS 1451 EN ISO 3104 – ASTM D 445).

Baz yağlar, motor ve sanayi yağları sınıflandırması kinematik viskoziteye göre yapılmıştır ve harmanlama hesapları, kinematik viskoziteye göre düzenlenmiştir.

Şekil 1. Kinematik Vizkozite Kılcal Tüpleri

Kinematik viskozitede prensip, sabit sıcaklık banyosuna daldırılmış özel kapiler tüplerde iki çizgi arasında akışkanın ters akışının saniye olarak ölçülmesi ve kapiler sabiti ile çarpılarak viskozitenin hesaplanması esasına dayanır. Kapiler sabiti, yağın aktığı kılcal borunun çapı ve boyuna göre üretici tarafından standartlara uygun olarak hesaplanmıştır.

Yazı serimiz bir sonraki ay devam edecektir. Esenlikler dilerim…

Kaynaklar

Bloch, H. P. and A. Shamim (1998). Oil Mist Lubrication: Practical Applications, Fairmont Press.

Engineers, N. B. C. (2018). Modern Technology of Petroleum, Greases, Lubricants & Petro Chemicals (Lubricating Oils, Cutting Oil, Additives, Refining, Bitumen, Waxes with Process and Formulations) 3rd Revised Edition, NIIR PROJECT CONSULTANCY SERVICES.

Nadkarni, R. A. (2005). Elemental Analysis of Fuels and Lubricants: Recent Advances and Future Prospects, ASTM International.

Pillon, L. Z. (2016). Surface Activity of Petroleum Derived Lubricants, CRC Press.

Rudnick, L. R. (2005). Synthetics, Mineral Oils, and Bio-Based Lubricants: Chemistry and Technology, CRC Press.

Sequeira, A. (1994). Lubricant Base Oil and Wax Processing, Taylor & Francis.

Speight, J. and D. I. Exall (2014). Refining Used Lubricating Oils, CRC Press.