ÖĞRENCİLERİN UCUZ İŞ GÜCÜ OLARAK SÖMÜRÜLDÜĞÜ TÜM UYGULAMALARA SON!

Staj TDK sözlüğüne göre, “herhangi bir meslek edinecek olan kimsenin geçirdiği uygulamalı öğrenme dönemi” veya “bir kimsenin, meslek bilgisini artırmak için bir kurumun bir veya birçok bölümünde çalışarak geçirdiği dönem” olarak tanımlanır. Stajyer, geçimini sağlamak için iş yapan değil bilgi ve tecrübesini geliştirmek adına faaliyette bulunan kişidir. Stajyer ile işveren arasındaki ilişkide stajyerin yararı ön planda olmalıdır. Biz mühendislik öğrencilerinin staj sürecinden beklentisi, okulda aldığımız teorik eğitimin uygulama ile desteklenmesidir. Fakat günümüz Türkiye’sinde staj süreci, öğrencilerin beklentilerini karşılamadığı gibi patronlar için ucuz iş gücü ve emek sömürüsü halini almıştır.

Mühendislik öğrencilerinin staj sürecinde yaşadığı problemlere bakacak olursak; işçi sağlığı ve iş güvenliği problemleri,  ücret alamama, istenilen türde staj yeri bulamama, staj yerindeki işverenin ve mühendislerin ilgisizliği sebebiyle yeterli öğrenme imkanı bulamama, staj yerine ulaşım problemi ve barınma problemi olarak örneklendirilebilir.

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na göre stajyerlerin mesleki risklerden korunması ve sağlıklı, güvenli bir ortamda çalışmaları güvence altına alınmıştır. Dolayısıyla işverenlerin, kanun önündeki yükümlülüklerine uyarak gerekli önlemleri alması gerekmektedir. İşçi sağlığı ve iş güvenliği hizmet alımında çalışan sayısına dahil edilmesi zorunlu olmayan stajyerlere de İSİG eğitimleri verilmelidir. Bu yükümlülükler, bu kişilerin mesleki eğitim görecekleri işyerleri tarafından sağlanmalıdır ve devlet tarafından çalışan sayısına bakılmaksızın denetlenmelidir. Fakat günümüzde, bu yükümlülükler dikkate alınmadığı gibi stajyerler iş güvenliği gözetilmeksizin ağır şartlar altında çalıştırılmakta ve kanunlar ihlal edilmektedir. Hükümet, “istihdam seferberliği” adı altında, milyonlarca stajyeri ucuz emek ordusu olarak işverenlere sunmaktadır. Bu sömürü düzeni, bir çok arkadaşımızın hayatını kaybetmesine sebep olmaktadır.

Stajyerlerin zorunlu staj dönemindeki alacağı ücretler, kanun önünde şu şekilde belirlenmiştir: “Yirmi ve üzeri personel çalıştıran iş yerlerinde, asgari ücretin %30’undan; yirmiden az personel çalıştıran iş yerlerinde ise %35’inden aşağıda ücret ödenemez. 6764 sayılı kanuna göre öğrencilerin staj ücretleri için şirketlere devlet katkısı yapılmaktadır. Söz konusu destek kapsamında, stajyer öğrencilere ödenmesi gereken ücretin, 20’den az çalışanı olan işletmeler için üçte ikisi; 20 ve üzerinde çalışanı olan işletmeler için üçte biri devlet katkısı olarak ödenmektedir. Ayrıca 3308 sayılı kanuna göre stajda SGK primleri okul tarafından karşılanmaktadır.” Günümüzde patronlar stajyerlere hakları olan bu ücreti ödememek için binbir dümen çevirmektedir. Patronlar 1 işçi yerine 3 hatta 4 stajyer çalıştırsa dahi karlı çıkmaktadır. Doğal olarak stajyer emeği, en tatlı emek haline dönüşmektedir. Bugün en küçüğünden, en büyüğüne sermayenin akın akın stajyer çalıştırmaya yönelmesinin en önemli sebebi de budur. Stajyer ücretleri, işçilerin ücretlerine aşağı yönde etki etmeyecek bir düzeye yükseltilmelidir ve stajyerin alacağı bu ücret, meslek odalarının yapacağı çalışmalarla tespit edilmelidir.

Çoğu arkadaşımız staj yeri bulmakta zorlanmaktadır. Bu sıkıntılı süreç içerisinde, stajını yapan bazı arkadaşlarımız ise işverenlerin ve mühendislerin yeterli ilgiyi göstermemesinden kaynaklanan zorluklar yaşamakta ve yeterli uygulama yapma şansı bulamamaktadır. 6764 sayılı kanunla, 10 ve daha fazla öğrenciye beceri eğitimi, staj ve tamamlayıcı eğitim yaptıracak işletmelerin, bu amaçla bir eğitim birimi kuracakları, bu birimde yapılan eğitim için alanında ustalık yeterliliğine sahip ve iş pedagojisi eğitimi almış, usta öğretici veya eğitici personel görevlendirmek zorunda oldukları hüküm altına alınmıştır. Bu kanun sadece 10 ve üzeri stajyer çalıştıran işletmeler ile sınırlı kalmayıp staj yapılacak bütün işletmeleri kapsayacak şekilde genişletilmelidir. Stajyerler alanları dışında çalıştırılmamalıdır ve yapılan uygulamaların yakından takipçisi olmalarına izin verilmelidir. Çünkü staj, meslek hayatının provası niteliğinde olup iş hayatına geçiş sürecinde önemli yer tutan bir deneyimdir. İşverenler ve mühendisler, kendi kontrolleri altındaki stajyerlerin, mesleki gelişimleri için yeterli olanakları sağlamalıdır. Bu olanaklar sadece işverenin inisiyatifine bırakılmamalı, okulların staj komisyonları tarafından staj sürecine dair bir yol haritası oluşturulmalı ve bu harita öğrenciye ve işverene yol gösterici nitelikte olmalıdır. Stajların başvuru ve uygulanma süreci, okulların staj komisyonları tarafından denetlenmelidir ve yeterli destek sağlanmalıdır.

Biz öğrencilerin sorunları, ülkenin içinde bulunduğu durumlardan ayrı düşünülemez. AKP iktidarı döneminde, üniversitelerin sermayaye açılması ve ticarileşmesi hızlanmıştır. Üniversitelerin beslenme, ulaşım, barınma ve sağlık gibi temel ihtiyaçlara ulaşması; varolan ekonomik krizin ve uygulanan politikaların etkisiyle gün geçtikçe zorlaşmaktadır. Öğrenciler staj dönemlerinde, bu sorunları en ağır şekilde hissetmektedir. Sanayi bölgelerinin şehir merkezlerinden uzak olması, ulaşım ve barınma sorununu katlayarak arttırmaktadır. Barınma hakkının sağlanması, sosyal devletin en önemli görevlerinden biridir. Stajyerlerin ulaşım ve barınma ihtiyaçları göz önünde bulundurulmalı ve ihtiyaçlar doğrultusunda lojman ve servis imkanları sağlanmalıdır.  Bazı işyerlerinde çıkan yemekler, çalışanların sağlığını tehdit edecek niteliktedir. İşyeri yemekhanelerinde çıkan yemekler belli standartları sağlamalı ve düzenli olarak denetlenmelidir.

Biz Makina Mühendisleri Odası Öğrenci Komisyonu olarak bizi doğrudan ilgilendiren bu meselede sessiz kalmayacağız. Tüm bu belirlemeler sonrasında taleplerimiz aşağıdaki gibidir:

1. Stajyer öğrencinin sağlıklı ve güvenli koşullarda çalışması garanti altına alınmalıdır.
2. Stajyer öğrencilere de İSİG eğitimleri verilmelidir. İSİG  yükümlülükleri, bu kişilerin mesleki eğitim görecekleri işyerleri tarafından sağlanmalıdır ve devlet tarafından çalışan sayısına bakılmaksızın denetlenmelidir.
3. Stajyer ücretleri, işçilerin ücretlerine aşağı yönde etki etmeyecek bir düzeye yükseltilmelidir ve stajyerin alacağı bu ücret, meslek odalarının yapacağı çalışmalarla tespit edilmelidir.
4. 6764 sayılı stajyer eğitimini düzenleyen kanun, sadece 10 ve üzeri stajyer çalıştıran işletmeler ile sınırlı kalmayıp staj yapılacak bütün işletmeleri kapsayacak şekilde genişletilmelidir.
5. Stajyerler alanları dışında çalıştırılmamalıdır ve yapılan uygulamaların yakından takipçisi olmalarına izin verilmelidir.
6. İşverenler ve mühendisler, kendi kontrolleri altındaki stajyerlerin mesleki gelişimleri için yeterli olanakları sağlamalıdır. Bu olanaklar sadece işverenin inisiyatifine bırakılmamalı, okulların staj komisyonları tarafından staj sürecine dair bir yol haritası oluşturulmalıdır. Bu harita öğrenciye ve işverene yol gösterici nitelikte olmalıdır.
7. Barınma hakkı sosyal devletin en önemli görevlerindendir. Stajyerlerin ulaşım ve barınma ihtiyaçları göz önünde bulundurulmalı ve ihtiyaçlar doğrultusunda, lojman ve servis imkanları sağlanmalıdır.
8. İşyeri yemekhanelerinde çıkan yemekler belli standartları sağlamalı ve düzenli olarak denetlenmelidir.
9. Devlet tarafından stajın her aşaması denetlenmelidir. Stajyer öğrenciyi alanı dışında çalıştırdığı ve kötü muamele ettiği tespit edilen işverenlere, cezai işlem uygulanmalıdır.
10. Bilimi sermayenin tekeline sunan ve öğrencilerin ucuz iş gücü olarak sömürüldüğü tüm uygulamalar son bulmalıdır.

Bu talep ve kararlar, biz geleceğin mühendislerinin sömürünün son bulduğu, aydınlık, ilerici, umut dolu yarınlarda buluşma ve var olma mücadelesinin parçasıdır. Bu mücadelenin sürdürülmesi MMO Öğrenci Üye Örgütlülüğünün görevidir.

YAŞASIN GELECEĞİNE SAHİP ÇIKAN MÜHENDİSLER!

YAŞASIN ÜRETEN, SANAYİLEŞEN VE DEMOKRATİKLEŞEN TÜRKİYE MÜCADELEMİZ!

YAŞASIN TMMOB, YAŞASIN MMO, YAŞASIN ÖĞRENCİ ÜYE ÖRGÜTLÜLÜĞÜMÜZ!