TRAMVAY KAZALARININ NEDENİ DAHA FAZLA YOLCU TAŞIMA İSTEĞİDİR

13 Mart 2018 tarihinde Eyüpsultan-Topçular durağında bekleyen tramvaya arkadan gelen bir tramvay çarpmış çok sayıda yurttaşımız yaralanmıştır. Yine 15 Mart 2018 tarihinde ise kazanın şoku henüz atlatılamamışken Topkapı-Habibler tramvay hattında seferini yapan tramvay Topkapı durağında raydan çıkmıştır.

Kazaya ilişkin İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı (İBB) birer gün arayla gerçekleşen tramvay kazalarının nedenlerini açıklayamamış yaptığı açıklamada yaralıların sağlık durumları hakkında bilgi vermekten öteye gidememiştir. Ardı arkası kesilmeyen bu kazalarının teknik nedenlerini açıklamak ve kamuoyu bilgilendirmesi yapmak bunun sonucunda tedbir almak hepimizin görevidir. Ne yazık ki bu tür ölümlü kazalarla ilk defa karşılaşmıyoruz. Özellikle son yıllarda bu kazalarla ülkemizdeki demiryolu işletmeciliğinin güvenliği kamuoyu nezdinde sarsılır duruma gelmiştir. Sendikamız ve Meslek Odalarımız ulaşım alanında yaşanan sorunları her platformda dile getirmekte ancak yetkililer öneri ve uyarılarımızı dikkate almamaktadır.

Biz Makina Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi olarak bugüne kadar yaptığımız açıklamalarda kamusal nitelikteki hizmetlerin standartları ve bakımları gibi konularda kamu kurumlarının işbirliğine açık, şeffaf ve sorumlu davranması gerektiğine değindik ve toplum yararı doğrultusunda idareyi uzmanlık alanlarımıza giren konularda izlemeye devam edeceğimizi söyledik.

Bu çerçevede son iki kazaya ilişkin Şubemiz tarafından edinilen bazı bilgileri kamuoyu ile paylaşmak istiyoruz:

1) Tramvayların sefer aralıklarına dikkat etmemesi ve pik saati uygulamasının altına düşmemesi gerekmektedir. Tramvayların sefer aralığı 90 saniyedir.  Yani hiçbir tramvay kendisinden önce kalkış yapan tramvaydan sonra 90 saniyenin altında durağa yanaşmamalıdır. 90 saniyenin altına düşen her tramvay raydan çıkabilir veya öndeki tramvaya çarpma riskini barındırır.  Bu bağlamda tramvayların hareket etme saatleri tekrar düzenlenmeli ve insan hayatını tehlikeye atmayacak bir formata dönüştürülmelidir. Daha fazla yolcu taşıma istediği veya belediye yetkililerin seçimlerden önce ‘şu kadar yolcu’ taşıdık tarzında reklam çalışmaları için ne işçilerin ne de yurttaşların canı tehlikeye atılmamalıdır.

2) Her tramvay aracında 4 adet dizide toplam 8 adet kum deposu vardır. Kum acil fren yapan aracın durması için hayati öneme sahiptir. Fren anında depodaki kum, pompalar vasıtası ile ray ile tekerlek arasına püskürtülür ve trenin kayması veya kızaklaması önlenmeye çalışılır. Kum depoların kontrolü ve takibi hayati önem taşımaktadır.

3) Her tramvay aracında 1 adet ana bilgisayar 1 adet fren kontrol ünitesi bilgisayarı vardır. Tramvay araçları birbirinden bağımsız çalışmaktadır sadece makinistin kullandığı kabin aktif olup diğer kabin pasiftir. Yani makinisttin kullandığı kabin emir veren diğer tramvay aracı emir alan durumundadır. Tramvay araçlarını birbirine bağlayan kublaj denilen bir mekanik bağlantı bir de elektrik bağlantı ekipmanı bulunmaktadır.

Burada dikkat edilmesi gereken elektrik bağlantı kuplaj ekipmanıdır. Çünkü bu tramvaylar farklı iki ana bilgisayardan yönetilir ve arada bağlantıyı sağlayan elektrik kuplaj bağlantısıdır. Bu bağlantı uçları bakır kontaklarla sağlanır. Bu bakır demir karışımı kontak uçları zamanla oksitlenir, aşınır, uçları kırılır, aralarına çamur ve toz girer ve iki tren arasında bağlantı sağlanamaz sinyal kopukluğu olur. Mesela ön vagon yani makinistin kullandığı aktif baş taraf acil fren talep ederken arka baş taraf (pasif kabin) kontaklar veri iletmediği için emri dinlemeyecek, ön vagon fren yaparken arka vagon hızını düşürmeyecek ve öndeki vagonu itecektir. Bu tür arızalara sıklıkla rastlanmaktadır. Kazaların olmasına bu durum etkendir. Tramvay araçları yolculu yani yüklü iken aracın konumuna göre fren mesafesi artmaktadır. Yolcu yüklü bir araç rampa aşağıya inerken acil fren yaptırıldığında tramvay aracı kontrolden çıkmakta fren mesafesi çok artmaktadır (bu durum freni patlamış kamyon misali olmakta araç sürücünün kontrolünden tamamen çıkmaktadır) Bu durum tramvay aracının ciddi kusurudur.

4)  Tramvay araçları dinamik testleri her yıl düzenli yapılmalıdır. İstanbul kent içi ulaşım sorumlularının, başta kent planlamacıları olmak üzere üniversiteler ve meslek odalarıyla birlikte çalışmaları gerekmektedir. Kamusal yatırımların karar süreçlerinde meslek odalarının, üniversitelerin ve sivil toplumun görüşlerini değerlendirmeyen, bilimi dışlayan “rantçı” anlayışlardan vazgeçen, insan merkezli bir anlayışla hareket edilmesi gerekir.Kazaları önlemek adına Makina Mühendisleri Odası olarak üzerimize düşen sorumluluğu yerine getireceğimizi ve bu alandaki kurum ve kuruluşlarla işbirliği içerisinde olabileceğimizi kamuoyunun bilgisine sunarız.

İbrahim M. TATAROĞLU

TMMOB MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI

İSTANBUL ŞUBE YÖNETİM KURULU SEKRETERİ