CORONA VİRÜS SALGININA YÖNELİK SOSYOEKONOMİK ÖNLEMLER HALKTAN YANA KÖKLÜ VE BÜTÜNCÜL BİR ŞEKİLDE YAYGINLAŞTIRILMALIDIR

Odamız, ülkemiz ve bütün dünya toplumları için çok ciddi bir tehlike oluşturan Corona Virüs (Covid 19) salgını üzerine 12.03.2020 tarihinde “Corona Virüs Vakasından Hareketle Hastaneler ve Toplu Bulunulan Mekanlarda Yapılması Gereken Bazı Acil Düzenlemelere Dair Önerilerimiz”i; 19.03.2020 tarihinde de “Kırılgan Ekonomiye Corona Virüs Yükü” açıklamasını yapmıştır. Bu arada 17 Mart 2020 günü ekonomik tedbirler açıklanmıştır. Ancak ilgili toplantıya ne yazık ki Türk Tabipler Birliği (TTB), Sağlık Emekçileri Sendikası (SES), Türk Eczacıları Birliği (TEB) başta olmak üzere TMMOB, DİSK ve KESK davet edilmemiştir. Toplumun her kesimini ilgilendiren bir konuda bu vd. ilgili kuruluşların temsilcilerinin karar süreçlerinde bulunmaması yaşamsal bir eksik oluşturmuştur.

Açıklanan tedbirler incelendiğinde:

• Bankacılık-finans sektörünün özel sektörlere yönelik kredi mekanizmalarının güçlendirildiği,
• Konut satışlarına yönelik kararın bu süreçle ilgisinin bulunmadığı, inşaat sektörünün canlandırılmaya çalışıldığı,
• “Muhtasar ve KDV tevkifatı ile SGK primlerinin Nisan, Mayıs ve Haziran ödemelerini 6’şar ay erteleme” maddesinde belirtilen sektörlerin ekonomik yaşamın ve sektörlerin bütününü kapsamadığı, eşitsizlik oluşturduğu,
• Desteklenenlerin tamamen özel sektör olduğu, kamusal hizmet üretimi yapan kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşları ve yerel yönetimlerin kapsam dışı bırakıldığı,
• Halka “evlerinizden çıkmayın” denilirken “Konaklama vergisinin Kasım ayına kadar uygulanmayacağı”, “İç havayolu taşımacılığında 3 ay süreyle KDV oranının yüzde 18’den yüzde 1’e indirileceği”nin ifade edilmesi, Corona Virüs salgınından korunmada gerekli olan “Sosyal Mesafe ve İzolasyon” uygulamasıyla açık bir çelişki oluşturduğu,
• “Mevzuatımızdaki esnek ve uzaktan çalışma modellerinin daha etkin hale getirilmesi”nin daha fazla sömürü ve kâr peşinde koşan sermaye güçlerine açık bir destek olarak gündeme geldiği; Corona virüs ve sağlık krizinin işverenler için fırsata dönüştürüldüğü anlaşılmaktadır.
• Diğer taraftan 100 Milyar TL içinde halka ve halk sağlığına desteğin oldukça az olduğu görülmektedir. “En düşük emekli maaşının 1.500 liraya yükseltilmesi” (kaç kişiyi kapsadığı belirtilmemiştir) emeklilerin sorununu çözmediği gibi, “ihtiyaç sahibi ailelere yapılacak nakdi yardımlar için ilave 2 milyar lira” gibi çok az bir kaynak ayrılmış olması ve “65 yaş üstüne bedava kolonya ve maske” verilmesi, halk sağlığının yeterince gözetilmediğini ortaya koymaktadır.

Bu noktada alınan ya da alınmayan kararların halkımızın ve halkın bir parçası olarak üyelerimizin mağdur olmasına yol açtığı görülmektedir. Çalışma İlkelerinde ülke, halk, üye ve meslektaş sorunlarının çözümünü birlikte olarak ve öncelikleri arasına alan Odamızın gerekli olan tüm konularda halkımız ve üyelerimizle/meslektaşlarımızla dayanışma içerisinde olacağını bu vesileyle duyuruyor ve aşağıdaki önlemlerin alınması için merkezi yönetime çağrıda bulunuyoruz.

• Bilindiği üzere salgın ülkemizde de hızlı yayılma aşamasına gelmiştir. Bu nedenle bütün ekonomik yaşamın durdurulması seçeneği gecikmeksizin değerlendirmeye alınmalıdır. Bu değerlendirme süreci çok kısa tutulmalı ve bu arada kamu–özel sektör ayrımı olmaksızın çalışma süreleri günlük en fazla 6 saat olacak şekilde düzenlenmelidir.
• İşe başlama ve işin son bulacağı saatler, iller bazında toplu taşıma ve trafik yükünü farklı zaman dilimine yayacak ve rahatlatacak şekilde yerel idarelerce farklı saatlere kaydırılmalıdır.
• Esasen salgın nedeniyle gündeme gelmesi gereken uzaktan çalışma, salgın kontrol altına alınıncaya kadar mümkün olan en yaygın biçimde organize edilmelidir.
• Mutlaka işyerine gidilmesini veya evden çıkılmasını gerektiren durumlara yönelik taşıma araçlarının hijyenik koşulları olup olmadığı yerel yönetimlerce her gün kontrol edilmelidir. Her tür toplu taşıma araçlarında ayakta yolcu alınması yasaklanmalıdır.
• Tüm işyerlerinde risk değerlendirmesi ve acil durum planları yenilenmeli, tüm çalışanlara COVİD 19 bilgilendirmesi ve eğitim yapılmalıdır. Yenilenen risk değerlendirmelerinde alınması önerilen ve alınan önlemler tüm çalışanlara duyurulmalıdır.
• İşyerlerinin çalışma organizasyonu hijyen kuralları gözetilerek düzenlenmelidir. Kişisel hijyen malzemeleri ve kişisel koruyucu donanımlar işçiler ve halka ücretsiz olarak dağıtılmalıdır.
• Sağlık hizmetleri ücretsiz ve herkesçe erişilebilir hale getirilmelidir. Sağlık taramaları yaygınlaştırılmalı; testler ve muayeneler kamu ve özel hastanelerde ücretsiz olarak yapılmalıdır.
• İş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimlerinin önerileri göz önünde bulundurularak, işyerlerinde gereken tedbirler alınmalı, sosyal mesafe kavramına dikkat edilmeli, işyeri ortamları sık sık dezenfekte edilmelidir.
• İşyerlerine çalışanların dışında girişler tamamen önlenmeli ya da kontrollü olarak yapılmalıdır.
• Kamuda çalışanlar için bazı düzenlemeler yapılmış olmakla birlikte özel sektörde de hamilelere, süt iznini kullananlara, engellilere, kronik rahatsızlığı olanlara ve 60 yaş ve üzeri çalışanlara idari izin; 12 yaşından küçük çocuğu olanlara ise talepleri halinde ücretli izin verilmelidir.
• İşverenlerin kriz bahanesi ile işten çıkarma, ücretsiz izin, ücret düşürme vb. uygulamalara başvurması yasaklanmalıdır.
• İşsizlik Sigortası Fonu’ndan yararlanma koşulları yeniden değerlendirilmeli, fon sadece işsiz kalanlara yardım için kullanılmalıdır.
• İşsizlik ödeneğine hak kazanmak için işyerinde üretimin/hizmetin en az dört hafta durması yeterli sayılmalıdır. Ayrıca işsizlik sigortasından yararlanma koşulları aranmaksızın üretimin durduğu tüm işyerlerindeki çalışanlar ücretlerinde herhangi bir kesinti olmadan kısa çalışma ödeneğinden yararlanmalı; bunun için iş müfettişi inceleme şartı aranmamalıdır.
• Salgını kullanarak fahiş fiyatlarla ürün satanlara devlet tarafından gereken müeyyideler mutlaka uygulanmalıdır. Gıda ve hijyen ürünlerine yapılan fahiş zamlar geri çekilmeli, temel gıda malzemelerinde KDV kaldırılmalıdır.
• Elektrik, su, doğalgaz, tüketici kredisi ve prim borçları ertelenmelidir. Özellikle salgın süresince temel kamu hizmetleri ücretsiz olmalıdır.
• Coronavirüsle mücadele ancak kamu hizmetlerini geliştirmekle mümkündür. Bu yönde bütün hastanelerin salgın hastanesi ilan edilmesi olumlu olmakla birlikte bununla yetinilmeyerek radikal ve bütüncül adımlar atılarak öncelikle özel sağlık kuruluşları kamulaştırılmalı ve bütün sağlık kuruluşlarında tanı ve tedavi hizmetleri tamamen ücretsiz olmalıdır.

Yunus Yener

TMMOB Makina Mühendisleri Odası Başkanı