ELEKTRİK VE DOĞAL GAZ ZAMLARI ÜZERİNE AÇIKLAMA

×

Hata mesajı

  • Notice: _bootstrap_glyphicons() (/srv/www/html/sites/all/themes/bootstrap/includes/common.inc dosyasının 771 satırı) içinde Undefined index: 3.0.
  • Warning: _bootstrap_glyphicons() (/srv/www/html/sites/all/themes/bootstrap/includes/common.inc dosyasının 777 satırı) içinde array_merge(): Expected parameter 1 to be an array, null given.
  • Warning: _bootstrap_glyphicons() (/srv/www/html/sites/all/themes/bootstrap/includes/common.inc dosyasının 781 satırı) içinde array_merge(): Expected parameter 1 to be an array, null given.
  • Warning: _bootstrap_glyphicons() (/srv/www/html/sites/all/themes/bootstrap/includes/common.inc dosyasının 841 satırı) içinde array_merge(): Expected parameter 1 to be an array, null given.
  • Warning: _bootstrap_icon() (/srv/www/html/sites/all/themes/bootstrap/includes/common.inc dosyasının 875 satırı) içinde in_array() expects parameter 2 to be array, null given.
  • Warning: _bootstrap_icon() (/srv/www/html/sites/all/themes/bootstrap/includes/common.inc dosyasının 875 satırı) içinde in_array() expects parameter 2 to be array, null given.

Mızrak Çuvala Sığamaz Durumdadır

Elektrik ve Doğalgaz Zamlarını Yenileri İzleyecektir

Elektrik ve doğal gaz satış fiyatlarında 1 Ağustos tarihinden itibaren geçerli olmak üzere tüm tüketici gruplarını etkileyen artışlarla ilgili olarak, Odamızın Enerji Çalışma Grubu tarafından yapılan ve 13.08.2018 tarihinde kamuoyuna açıkladığımız Elektrik ve Doğal Gaz Fiyatlarına Yapılan Son Zamların Analizi başlıklı kapsamlı çalışmada, konutlardan sanayiye bütün toplumu etkileyen zamların neden 1 Ağustos’ta uygulandığını, geciktirilip-geciktirilmediğini, gerekçelerini, olası sonuçlarını, fiyatlarının belirlenmesine yönelik düzenlemelerin durumunu irdelemiştik.

Zamların 1 Ağustos’ta yürürlüğe konulmasının nedeni

Açıklama ve Raporda; 2017 yılındaki Anayasa Değişikliği Referandumu ve 2018 yılındaki Cumhurbaşkanlığı ve Milletvekili Genel Seçimlerini öngörerek zamların yaratacağı tepkilerden çekinen siyasi iktidarın elektrik perakende satış tarifelerini, 2018’de yapılan küçük oranlı zamlar haricinde genellikle sabit tuttuğunu ve 24 Haziran 2018 seçimlerinden sonra büyük oranda zam yapıldığı söylenmişti.

Doğal gazda da benzer bir durumun söz konusu olduğuna, 2018’de elektrik üretimi için satılan doğal gazın fiyatlarında yapılan artış dışında, fiyat artışlarının esas olarak 24 Haziran seçimleri sonrasında yürürlüğe konulduğuna işaret edilmişti.

Açıklama ve Raporda, özellikle ithal kaynaklara bağımlı elektrik üretimi nedeniyle 1 Ağustos’ta yapılan zamları yenilerinin izleyeceği de belirtilmişti.

Elektrikte 1 Ağustos’ta yapılan zamların 30 Eylül 2018’e kadar geçerli olması beklenirken,1 Eylülde yürürlüğe giren zamlı yeni tarifeye göre tüketici gruplarına uygulanan tarifelerin (vergi ve fonlar dahil olmak üzere), bir önceki döneme ve 2017 yılı 4. Çeyrek Dönemine göre yüzde artış oranları şöyledir:

Tablo 1: 2018 Elektrik Fiyat Artış Oranları

Tüketici Grubu

Bir Önceki Döneme (Ağustos Ayına) Göre (%)

2017 Yılı 4. Çeyreğine (Yılbaşına) Göre (%)

Mesken

9,0

33,0

Ticarethane

14,0

45,2

Sanayi (Alçak Gerilim)

14,1

44,6

Sanayi (Orta Gerilim)

14,1

45,5

Tarımsal Sulama

14,0

45,2

 

Yılın ilk dokuz aylık döneminde, tablo verileri yıl başından bugüne fiyatların % 33,00-45,5 oranında arttığını göstermektedir.

Tüketici gruplarına göre (vergi ve fonlar hariç olmak üzere) 2017 yılı ile 2018 yılının dokuz aylık dönemine ait elektrik birim satış fiyatları aşağıda Tablo 2’de verilmiştir.

 

 

Tablo 2: Elektrik Satış Fiyatları (Vergi ve Fonlar Hariç)

Tarife Dönemi

Tüketici Gruplarına Göre Birim Satış Fiyatı
(Krş/kWh)

 

Ticarethane (AG)

Mesken
(AG)

Sanayi
(AG)

Sanayi
(OG)

TETAŞ TOPTAN

 

2017

01-02-03

33,4763

33,1835

29,0698

26,0174

16,2000

 

04-05-06

33,4763

33,1835

29,0698

26,0174

16,0000

 

07-08-09

33,4763

33,1835

29,0698

26,0174

15,6500

 

10-11-12

33,4763

33,1835

29,0698

26,0174

15,1000

 

2018

01-02-03

36,4572

36,1371

31,6360

28,3090

18,0080

 

04-05-06-07

37,3768

37,1251

32,3150

29,1012

14,1000

 

08

42,5597

40,4614

36,8336

33,1694

17,3610

 

09

48,3730

44,0119

41,9620

37,1287

17,3610

 

 

Doğal gaza 2018 içinde yapılan zam oranları ise aşağıda listelenmiştir.

Tablo 3: Doğal Gaz Fiyatlarına Yapılan Zamlar (2018)

Tüketici Grubu

Yıl İçi Artışlar (2018)

 

Toplam Artış (%)

Mesken

1 Ağustos % 9,1; Eylül % 9

 

18.83

Serbest Tüketici 1. Kademe Elektrik dışı

1 Ağustos % 9,1; Eylül % 9

 

18.83

Serbest Tüketici 1. Kademe Elektrik

1 Nisan % 9,7; 1 Ağustos % 49,5; 1 Eylül % 29,6

 

112,5

Serbest Tüketici 2. Kademe Elektrik dışı

1 Nisan % 9,7; 1 Ağustos % 14,1; Eylül % 14

 

42,6

Serbest Tüketici 2. Kademe Elektrik

1 Nisan % 9,7; 1 Ağustos % 49,5; 1 Eylül % 29,6

 

112,5

Sübvansiyonlar kimin için?

Ağustos ayında yapılan zamla, yalnız elektrik üretimi için kullanılan doğal gazın fiyatı, döviz kurundaki artışa yaklaşabilmiştir. Ağustos 2018’e kadar elektrik üretimi için temin edilen doğal gaz sübvanse edilmiştir. Başka bir ifade ile doğal gazla elektrik üreten santrallara gaz, maliyet rakamlarının altında verilmiş, yatırımcı özel şirketler kamu zararı pahasına desteklenmiştir.

Elektrik üretimi için kullanılan doğal gaz için BOTAŞ’ın 01.08.2018 tarihinden itibaren uygulayacağı 270 dolar/1000 m3 ise, BOTAŞ’ın gaz alım fiyatlarına yakındır. Elektrik üretimi için kullanılan doğal gazın satış fiyatlarında yapılan artışlarla tamamen olmasa da, sübvansiyon büyük ölçüde kaldırılmıştır.

Diğer tüketim grupları için BOTAŞ’ın Eylül 2018 cari satış fiyatları 140 USD/1000 m3 düzeyindedir ve bu fiyatlar da BOTAŞ’ın cari 270-370 USD/1000 m3 gaz alım fiyatlarından çok düşüktür. Bu rakamlar, doğal gazda sanayi, ticarethane ve konut tüketicileri için sübvansiyonun halen devam ettiğini göstermektedir. Kamu tarafından sübvanse edildikleri halde, koro halinde zamların geri alınmasını savunan sermaye kuruluşları, kamunun kendilerini daha çok sübvanse etmesini, bunun bedelinin de ilave vergilerle emekçilerin sırtına yıkılmasını pervasızca istemektedirler.

 

Kime destek verilmeli?

Kamusal destek yalnız dar ve sabit gelirlilere ve emekçilere sağlanmalıdır.

Öte yandan serbest tüketici olmayan konut tüketicilerinin durumu, BOTAŞ’ın satış fiyatlarında sağladığı desteğe rağmen; hiç de parlak değildir. Kentsel doğal gaz dağıtım şirketlerinin, serbest olmayan tüketiciler için BOTAŞ’tan 0,907251 TL/m3 fiyatla satın aldıkları gazın fiyatına; EPDK’nın analizine göre 2017 sonu ortalaması 0,1566TL /m3 olan birim hizmet ve amortisman bedeli 0,0223 TL ÖTV ve % 18 KDV eklendiğinde, konut tüketicisinin 1 m3 gaz için ödeyeceği bedel 1,2817 TL’ye ulaşmaktadır. Kentsel doğal gaz dağıtım şirketlerine ödenen birim hizmet ve amortisman bedeli, kentlere göre değişiklik gösterdiği gibi yıl içinde enflasyon oranlarına göre de artmaktadır. GAZBİR verilerine göre 2017 sonunda en yüksek birim hizmet ve amortisman bedelinin 0,371893 TL olduğu dikkate alındığında konut tüketicilerinin 1 m3 doğal gaz için ödeyeceği bedel 1,54 TL’ye varabilecektir. EPDK’nın daha düşük (0,1566/m3) olan birim hizmet ve amortisman bedeli, 2018’de enflasyonla bağlantılı olarak % 30 artarsa, yaklaşık 0,20 TL/m3 olabilecek ve 1 m3 gazı 1,32 TL’ye alabilecektir.

GAZBİR verilerine göre, Türkiye’de 2017’de bir hanenin yıllık ortalama gaz tüketimi 1.017 m3 olup, bu rakam Ankara için 1.099 m3’tür. Bireysel (kombi) ısıtmanın yaygın olduğu Ankara’da, bir konutun Eylül 2018 için geçerli olan KDV dahil 1,445 TL/m3 Başkent Gaz, gaz satış fiyatı üzerinden, yıllık doğal gaz faturası 1,445 TL/m3 x 1.099 m3= 1.588 TL’ye ulaşmaktadır. Aylık ortalama ise 132,33 TL olmaktadır.

Asgari yaşam standardında dört kişilik bir ailenin aylık 230 kWh tüketimi ile elektrik faturası da 126 TL’yi geçen bir konutun; aylık doğal gaz ve elektrik faturası 258,33 TL’ye varmaktadır. Bu tutar 1.603,12 TL olan asgari ücretin % 16,11’idir.

Diğer yanda elektrik ve doğal gaz fiyatlarındaki artış başka birçok ürün ve hizmetin fiyat artışlarının da gerekçesi olacak ve enflasyon oranı düşmek bir yana % 30’ları aşabilecektir.

Hiç bir zaman gerçekleşemeyen düşük oranlı enflasyon tahminleri ile ücretleri çok yetersiz artan emekçilerin maaşları ve asgari ücret, mevcut yüksek enflasyonu dikkate alan yüksek bir oranda artırılmalı, asgari geçim indirimi asgari ücret tutarına yükseltilmeli, enerji yoksunlarına bedelsiz elektrik ve doğal gaz desteği verilmelidir.

Yunus Yener

TMMOB Makina Mühendisleri Odası Başkanı

Yayına Giriş Tarihi

2018-09-03 06:30:00