Oda Bülteni: AĞUSTOS 2000 - SAYI:36

ODAMIZIN 601 SAYILI KHK HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİ

Ülkemizde bilim ve tekniğin gereklerine aykırı, kendi içinde birçok çelişkileri barındıran kanun hükmünde kararnameler (KHK) çıkarılmaya devam ediyor. Tartışmalı "Yapı Denetimi ile ilgili 595 sayılı KHK"den sonra şimdi de TMMOB‘nin görüşleri dikkate bile alınmaksızın "TMMOB Yasası" ile "Mühendislik ve Mimarlık Hakkında Yasa"larda değişiklik yapıldı.

Odamızı ve üyelerimizi birinci derecede ilgilendiren "601 sayılı KHK" ile ilgili olarak şunları sorguluyoruz:

1. 601 sayılı KHK‘nin 1.maddesinde 3458 sayılı Mühendislik ve Mimarlık hakkında yasanın 7.maddesinin değiştirildiği belirtilmektedir.

7. madde önceden; "Birinci maddede zikrolunan dip loma veya ruhsatnamelerden birini haiz olmıyanlar Türkiye‘de mühendis veya mimar ünvanı ile istihdam olunamazlar ve bu imzalarla sanat icra edemezler ve bu unvanları kullanarak rey veremezler ve imza da koyamazlar." şeklindeydi. 601 sayılı KHK‘de ise; "Birinci maddede sayılan diploma ve belgelerden birine sahip olmayanlar Türkiye‘de mühendis veya mimar ünvanı ile çalışamazlar. Mühendis ve mimarların uzmanlık gerektiren mühendislik ve mimarlık hizmetleri için 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanununda belirtilen uzman mühendis veya uzman mimar belgesine sahip olmaları gereklidir. Kurumlar, kuruluşlar, gerçek ve tüzel kişiler; yapacakları veya yaptıracakları mühendislik ve mimarlık hizmetlerinin önemi ve özelliğine göre ülke çapında depreme dayanıklı çağdaş bir yapılaşmanın sağlanmasını teminen uzman mühendis veya uzman mimar çalıştırabilirler veya çalıştırılmasını isteyebilirler." şekline çevrilmiştir.

Soruyoruz:

• KHK‘de belirtilen "Uzmanlık gerektiren mühendislik hizmetleri" nelerdir?

• KHK‘de belirtilen "Uzmanlık gerektirmeyen mühendislik hizmetleri" nelerdir?

• Diplomalarını alarak "Mühendis" olanlar, "Uzman" olamadıkları noktada hangi alanda çalışacaklardır?

• "Ülke çapında depreme dayanıklı çağdaş bir yapılaşmanın sağlanmasını teminen uzman mühendisler çalıştırılabilir veya çalıştırılmasını isteyebilirler" sözünün anlamı nedir?

• Uzman mühendislik "yapılaşma" dışındaki alanlarda nasıl uygulanacaktır?

• Uzman mühendislik sadece yapılarda gerekli olan bir kavram mıdır? Sadece yapılaşma alanı ile ilgili cümlelerin bu yasada yeri nedir? Odamız üyelerinin halen çalışmalarını yürüttükleri AİTM Mühendisliği, Bakım Mühendisliği, Kaynak Mühendisliği, İş Güvenliği Mühendisliği, Endüstri Mühendisliği, Havacılık Mühendisliği ve daha arttırılabilecek onlarca uzmanlık alanının her birinin KHK‘de yer alması gerekirken, neden sadece "Yapı" ile ilgili uzmanlık alanı KHK‘de özel olarak tanımlanmıştır?

2. 601 sayılı KHK‘nin 2.maddesinde 6235 sayılı TMMOB Yasasına çeşitli maddelerin eklendiği belirtilmektedir.

"Ek Madde 5- Mühendis ve mimarlara, meslek alanlarına giren konularda hizmet kalitesini yükseltmek amacıyla belirli bir deneyim ve meslek içi eğitiminden sonra ilgili meslek odasınca uzman mühendis veya mimar belgesi verilir.

Ek Madde 6- Uzman mühendis ve uzman mimar belgesi almak isteyenler, ilgili meslek odasınca tespit edilen ve Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği‘nin onayladığı uzmanlık alanları ile ilgili konularda sınava tabi tutulurlar. Bu sınav, ilgili meslek odası tarafından yazılı olarak yapılır. Sınav komisyonu, ilgili meslek odası tarafından 7 asil ve 7 yedek üyeden oluşturulur. Üyeler, meslek disiplinleri ve uzmanlık alanları dikkate alınarak; 3 asil ve 3 yedek üye ilgili bakanlıklardan, 3 asil ve 3 yedek üye Yükseköğretim Kurulundan, 1 asil ve 1 yedek üye ilgili meslek odasından seçilir. Komisyonun asil üyeleri kendi aralarından bir üyeyi komisyon başkanı seçer. Sınav komisyon üyelerinin, uzman mühendis veya uzman mimar unvanına sahip olmaları ve mesleklerinde fiilen 15 yıl çalışmış veya bu kadar süre öğretim üyeliği yapmış olmaları şarttır. Birden fazla sınav komisyonu oluşturulabilir. Sınav komisyon üyeleri üç yıl için seçilir, süresi dolan üyeler yeniden seçilebilir.

Ek Madde 7- Uzman mühendis veya uzman mimar olabilmek için aşağıdaki şartlar aranır. a) Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliğinin ilgili meslek odasına üye olmak, b)Yüz kızartıcı bir suçtan hüküm giymemiş olmak, c) İlgili meslek alanlarında, uzman mühendisler veya uzman mimarlar denetiminde en az 5 yıl meslek deneyimi edinmek ve bunu belgelemek, d) İlgili meslek odalarınca düzenlenen belge edinmeye yönelik meslek içi eğitim programına katılmış olmak, e) Uzman mühendis ve uzman mimar sınavında başarılı olmak. Kamu kurum ve kuruluşları ile kamu iktisadi teşebbüslerinde asli ve sürekli görevlerde çalışanlarda ilgili meslek odasına üye olma şartı aranmaz. Meslek içi eğitim programlarının usul ve esasları, sınav komisyonunun çalışma usulleri, sınav esasları, sınav konuları, eğitim programına katılım ve sınav giriş ücretlerinin belirlenmesi, uzman mühendis veya uzman mimar yanında çalışma şekli ve süresi, uzmanlık belgesi verilmesi, süresi, yenilenmesi, iptali ile ilgili hususlar ve mesleki deneyim için gerekli şartlar, Birliğin görüşü alınarak, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından, bu Kanun Hükmünde Kararnamenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir ay içinde hazırlanacak yönetmelikle düzenlenir."

Soruyoruz:

• "TMMOB‘nin onayladığı uzmanlık alanları ile ilgili konularda "uzman mühendis" belgesi almak isteyenler sınava tabi tutulur. Bu sınav meslek odası tarafından yapılır" denilmesine karşın, sınav komisyonunda neden ilgili Bakanlıktan üç üye, YÖK‘ten üç üye, Oda‘dan bir üye yer alıyor?"

• Örneğin AİTM mühendisliği, Bakım Mühendisliği, Kaynak Mühendisliği, İş Güvenliği Mühendisliği, Endüstri Mühendisliği, Havacılık Mühendisliği vb. uzmanlık alanlarının ilgili bakanlıkları hangi bakanlıklardır?

• Ülkemizde, yüksek öğrenimi tamamlayan ve diplomalarını alan öğrencilerin, öğrenimleri bittiği ve dolayısı ile YÖK ile bir ilişkilerinin kalmadığı bilinmektedir. KHK ile artık YÖK, mühendisin yaşantısının sonuna kadar onunla birlikte mi olacaktır? Sınav komisyonunun YÖK üyelerinin komisyondaki işlevleri ne olacaktır? Mühendislerin YÖK ile ilişkisi diplomadan sonra neden devam edecektir?

• Sınavları ilgili meslek odası yapacaksa, sınav komisyonu çalışma esasları, sınav konuları, sınav ücretleri neden Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından hazırlanan yönetmelikle belirlenecektir? Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Odamız üyesi Makina, Endüstri, Uçak, Havacılık ve Uzay mühendisliği meslek alanlarına yönelik onlarca uzmanlık konusunda çalışma yapanların her birine yanıt verecek düzeyde hazırlanması gereken bir yönetmeliğin gerçekçi olma donanımına sahip midir?

• "Uzman mühendis olabilmek için, ilgili meslek alanlarında, uzman mühendis denetiminde en az 5 yıllık deneyimi edinmek ve bunu belgelemek gerekir" deniyor. Neden 5 yıl? 5 yıl deneyim şartı hangi bilimsel ve teknik bir yaklaşım sonucu KHK‘ye konulmuştur? Örneğin Mekanik Tesisat Hizmetleri uzmanlık alanı ile ilgili, Isıtma, Soğutma, Havalandırma, Klima vb. uzmanlık konularının her birinde ayrı ayrı 5 yıl deneyim şartı mı aranacaktır?

• Bu ülkede örneğin AİTM Mühendisliği, Bakım Mühendisliği, Kaynak Mühendisliği, İş Güvenliği Mühendisliği, Endüstri Mühendisliği, Havacılık Mühendisliği vb. uzmanlık alanlarında sadece 5 yıl deneyimli ve sınavda başarılı olmuş "uzman mühendisler"mi çalışabileceklerdir?

• Ayrıca uzman avukatlar, uzman tabipler, uzman veterinerler, uzman diş hekimleri, uzman mali müşavirler ve benzerlerinin hepsi için 5 yıl deneyim ve sınav şartı içeren yeni KHK‘ler de yürürlüğe konulacak mıdır? Yoksa bu anlayış sadece mühendislere yönelik olarak mı kalacaktır?

3. 601 sayılı KHK‘nin 3.maddesinde 6235 sayılı TMMOB Yasasına çeşitli geçici maddelerin eklendiği belirtilmektedir.

Geçici Madde 6: Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin yürürlüğe girdiği tarihte en az 5 yıllık deneyimi bulunan mühendis veya mimarlar için, 2 yıl süreyle müracaatları halinde ek 7 nci maddenin birinci fıkrasının (c) bendindeki koşul aranmaz. Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin yürürlüğe girdiği tarihte 12 yıl ve daha fazla mesleki deneyimi bulunan başvuru sahiplerine; a) Türk Mühendis ve Mimar odaları Birliğinin ilgili meslek odasına üye olmaları, b) Yüz kızartıcı bir suçtan hüküm giymemiş olmaları, durumlarında ilgili meslek odasınca eğitim programına ve sınava tabi tutulmadan uzmanlık alanları dikkate alınarak uzmanlık belgesi verilir. Kamu kurum ve kuruluşları ile kamu iktisadi teşebbüslerinde asli ve sürekli görevlerde çalışan mühendis ve mimarlar için üyelik şartı aranmaz. Mesleki deneyim için gerekli şartlar yönetmelikle belirlenir.

Geçici Madde 7: Sınav komisyonunun ilk defa oluşturulmasında uzman mühendis veya uzman mimar olma şartı aranmaz.

Soruyoruz:

• "12 yıl ve daha fazla mesleki deneyimi olan mühendislere, eğitim programına ve sınava tabi tutulmadan uzmanlık belgesi verilir" denilmektedir. Neden 12 yıl? Neden en az 12 yıl deneyimi olan mühendislere kazanılmış hak tanınıyor da, 1 yıl, 3 yıl, 6 yıl, 10 yıl deneyimi olanlara bu hak KHK‘de tanınmıyor? Diplomasını alarak mühendisliğe başlayan ve çeşitli koşullar ve çabalarla konusunda uzman olan mühendislere bu hak neden tanınmıyor? "12 yıl" hangi bilimsel kriterler esas alınarak KHK‘ye yazılmıştır? Odaları tarafından uzmanlıkları ve uzmanlık konuları kolaylıkla belirlenebilecek mühendislerin kazanılmış hakları neden KHK‘yle ellerinden alınmıştır?

Sonuç:

Odamız, üyeleri adına sorduğu bu soruların yanıtlarını şüphesiz kimseden alamayacaktır. Bunlar yanıtı zor sorulardır. Çünkü 601 sayılı KHK "Ben yaptım, oldu" anlayışının bir ürünüdür. Biz şunları söylüyoruz:

1. 601 sayılı KHK, derhal, ivedilikle, hemen, şimdi, bugün yürürlükten geri çekilmelidir.

2. Birileri tarafından "bir şeyler" yazılmak isteniyorsa, cümle çok basittir:

"Uzman mühendis ve uzman mimar belgesi verme ve alma koşulları Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği tarafından belirlenir".

MMOB Makina Mühendisleri Odası

Yönetim Kurulu