TMMOB MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI ADANA ŞUBESİ UYARIYOR, KIŞIN YAŞANAN SOBA, ŞOFBEN VE BACA GAZI ZEHİRLENMELERİNE DİKKAT

TMMOB, MMO Adana Şube YK, son aylarda Adana‘da artan hava kirliliği, kömür yardımları, soba zehirlenmeleri ile ilgili açıklama ve uyarılarda bulundu. 07 Ocak 2009 Çarşamba günü düzenlenen basın toplantısında, MMO Adana Şube YK Başkanı Hüseyin ATICI şunları söyledi;

Makina Mühendisleri Odası Adana Şubesi olarak, içinden geçmekte olduğumuz soğuk kış günlerinde Adana halkının ısınma gereksinimini karşılarken alması gereken güvenlik önlemleri ve ekonomik ısınma ile bilgileri Adana kamuoyu ile paylaşma ihtiyacı duyduk.

Adana‘da önceki yıllarda yoğun olarak kullanılmayan ancak AKP hükümetinin kararı ile son aylarda yardım adı altında dar gelirli 60.000 aileye dağıtılan 30.000 ton, kalitesiz, nem ve kükürt oranı yüksek ve kalorifik değeri belli olmayan kömür dağıtımı ile hava kirliliği daha da arttırılmıştır.

Bir yıl önce yayınlanan genelgede, "bu kömürlerin hava kirliliği yaratmayacak bölgelerde (özellikle beldelerde, köylerde) kullanımının sağlanmasına özen gösterilmesi gerekmektedir" denmesine rağmen bu yıl yayınlanan genelgede bu ifade çıkarılarak yerel seçimlere yönelik propagandanın önü açılmıştır.

Seçim istismarı için dağıtıldığı apaçık bir gerçek olan bu kömürün dağıtılış biçimindeki çarpıklık da geçtiğimiz günlerde yerel basınımız aracılığıyla Adana kamuoyunun gündemine taşınmıştı.

AKP iktidarının ekonomik olarak çaresiz bıraktığı halk, yerel yönetimlerin dağıttığı kömürü kullanmaya mecbur bırakılmakta, kömür yardımı kandırmacası ile yaklaşan yerel seçimlerde oyunu kazanmaya çalıştığı halkı temiz havadan mahrum etmektedir.

                                                                                     
Bugün yararlanılan bedava ancak kalitesiz kömürün, yakın gelecekte çok ciddi sağlık sorunlarına yol açacağı gözden kaçırılmamalıdır.

Bununla birlikte Adana halkını,  kullandıkları her türlü ısınma aracıyla ilgili aşağıda sıraladığımız önlemlerin uygulanması konusunda uyarıyoruz.

Kış Mevsimine Girerken Binalarda Baca Temizliği Yaptırılmalıdır.

Her yıl binlerce insanımız soba, şofben ve bacalardan dolayı hidrokarbon içeren kömür ve doğal gaz kaynaklı karbon monoksit zehirlenmesine maruz kalmaktadır.

Soba-baca ve şofben-baca bağlantısının yanlış yapılması, sobaların yanlış yakılması ve yanlış kullanımı, baca temizliğinin yaptırılmaması, bacalar ile soba ve şofben cihazlarının standartlara uygun olmaması veya yanlış montajdan dolayı özellikle alçak basınçlı-lodoslu havaların sık yaşandığı sonbahar ve kış aylarında karbon monoksit zehirlenmeleri artmaktadır.

Son yıllarda soba ve baca kaynaklı karbon monoksit zehirlenmeleri ve toplu ölümlerde ciddi artışlar gözlenmektedir. Soba-baca bağlantılı olaylar zehirlenmeden, şofben-baca bağlantılı ölümler ise zehirlenme ve boğulmadan kaynaklanmaktadır.

Kokusuz, renksiz, tatsız bir gaz olan karbon monoksit zehirlenmelerinin özellikle uykuda iken farkına varılmasının güçlüğü, bu zehirlenmeye karşı önlemlerde toplumun bilinçli olmasını ve aşağıdaki hususlara dikkat etmeyi gerektirmektedir.

BACALARDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

· Tekniğine uygun imalatı, temizliği ve bakımı yapılmayan bacalar zehirlenme ve yangınlara neden olur. Baca temizliği, sonbahar ve kış aylarına girerken yaptırılmalı; kömür gibi fazla miktarda is bırakan yakıt kullanıldığı takdirde 2 ayda bir, sıvı ve gaz gibi diğer yakıtlar kullanıldığı takdirde 3 ayda bir temizlettirilmelidir.

· Bacalar standartlara uygun yaptırılmalı, baca gazlarının soğumasını azaltmak, baca tepmesini önlemek ve hava şartlarının etkisini azaltmak için bacalar mutlaka yalıtılmalı veya baca duvarı et kalınlığı en az 10 cm. olmalıdır.

· Yangın emniyeti için bacalar çatının mahyasından en az 50-80 cm yükseklikte olmalıdır.

· İdeal yanma için etkili baca yüksekliği en az 3,5 m, en fazla 5 m olmalıdır.

· Bacalara yağmur suları, kuşlar, ağaç yaprakları v.b. şeylerin girmesini engellemek için mutlaka baca başlığı kullanılmalıdır.

· Rüzgarlı havalarda hava akışı yüksekten alçağa doğru gerçekleştiği için binanın çevresinde yüksek yapılar veya ağaç gibi engellerden dolayı sık sık meydana gelen baca tepmesini önlemek için bacaların en üst noktasının, çatının en üst noktasından 1 m daha yüksek olması sağlanmalıdır.

· Bacalar yatak odalarından, merdiven sahanlığından, bina girişlerinden, havalandırma boşluklarından, çatı arasından, banyo ve tuvaletten geçirilmemelidir.

KÖMÜRLÜ SOBALARDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

· Sobada eksik yanma sonucu oluşan karbon monoksit gibi zararlı gazlar oda içine sızdığında zehirlenmelere neden olur. Soba alımında, sobaların TSE standartlarına uygunluğuna dikkat edilmelidir. Böylece sobanın ısı verimi de elde edilir.

· Yakıtın standartlara uygunluğu ve izin belgesi olmayan satıcılardan kömür alınmaması önem taşımaktadır.

· Soba aşırı doldurulmamalıdır. Aşırı doldurulan sobanın duman yolu daralır ve soba içinde düzensiz ısı dağılımı olacağından baca çekişi zayıflar.

· İyi ısınmayan ve alttan yakılan kömür sobalarında karbon monoksit zehirlenmesi riski artmaktadır. Soba tutuşturulurken yakıtın üstten yanması sağlanmalıdır. Böylece soba içinde ortaya çıkan zehirli gazlar yanarak sobayı terk ederler. Kömürü tutuşturmak için üzerine az miktarda kağıt ya da karton ve bunların üzerine de kolay yanan çıra ve odun konulmalıdır.

· Sönmekte olan sobaya tutuşması güç yakıtların koyulmaması gerekir. Yakıt iyi olsa bile yavaş yavaş ilave edilmelidir. Soba yakıtla beslenirken, yeni atılan yakıtın üzerine kor halindeki yakıttan bir miktar konulması, sobadaki yakıtın sürekli olarak üstten yanmasını sağlar.

· Yatmadan önce sobaya kesinlikle yakıt koyulmamalıdır.

· Özellikle alçak basınçlı-lodoslu havalarda ölüm olayları artmaktadır. Bacalar standartlara uygun değilse alçak basınçlı havalarda soba yakılmamalıdır.

· Kullanılan her türlü ısıtma cihazının kalite belgesine haiz olup olmadığına, garantilerine ve garanti sürelerine dikkat edilmelidir.

· Alınacak cihazın kapasitesinin kullanılacak mekana uygunluğu incelenerek karar verilmelidir.

· Binaların Yangından Korunması yönetmeliklerine mutlaka uyulmalıdır.

ŞOFBEN KULLANIMINDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

· Şofben mutlaka bacaya bağlanmalı, baca bağlantısı olmayan (bina aydınlığına v.b. bağlı) şofben asla çalıştırılmamalıdır.

· Cihaz alırken, mümkünse cihaz çalışır halde görülmeye çalışılmalıdır. Alınan cihazın kalite belgesi ve garantilerine dikkat edilmelidir.

· Şofbenin monte edileceği mekan yeterli büyüklükte olmalıdır. Şofben mümkünse banyo yerine balkon veya başka bir mekana takılmalıdır. Şofbenin montajı mutlaka yetkili servis tarafından yapılmalıdır.

· Şofben zehirlenmeleri genellikle gaz kaçaklarından değil, yeterli havalandırma yapılmayan yerlerde oksijen oranının düşmesi sonucunda karbonmonoksit oranının yükselmesiyle gerçekleştiği için şofbenin kullanıldığı yere sürekli temiz hava girmesi sağlanmalıdır.

· Şofben bacası mümkünse müstakil baca olmalıdır. Eğer şönt baca kullanılacaksa, dairenize ait baca ana bacaya üst kattaki baca seviyesinden bağlanılmalı ve baca mutlaka standartlara uygun olmalıdır.

· Tek kolonlu bacaya kesinlikle birden fazla bağlantı yapılmamalıdır.

· Şofbenin baca bağlantısı eğimli olmalıdır. Baca ile duvar arasında tam bir sızdırmazlık olmalıdır. Şofben borusu yatay mesafesi 2,5 m‘den az olmalıdır ve baca bağlantısı zemine göre % 3 eğimle yapılmalıdır.

· Eğer bacalı uygulamalar yapılacaksa cihaz için gerekli olan yanma havasının temini için banyo kapısı havalandırma menfezleri yapılmalıdır.

· Cihaz hermetik olsa dahi banyo kapısı havalandırma menfezleri gereklidir.

· Şofbende gaz kaçağı hissedildiğinde öncelikle gaz vanası ve tüp dedantörü kapatılmalı, elektrik düğmeleri açılıp kapatılmamalı, kibrit-çakmak gibi alev ve kıvılcım çıkartabilecek hiçbir işlem yapılmamalı, pencereler karşılıklı açılarak ortam havalandırılmalı, hızla gaz şirketi yetkilisi veya şofben servisi aranmalıdır.

Adana, Mersin, Hatay ve Osmaniye illerini kapsayan bölgedeki konutlara, önümüzdeki aylarda, doğalgaz verilecek olması ve son bir haftada Ankara ve İstanbul‘da yaşanan ölümlü olayları da düşünerek TMMOB Makina Mühendisleri Odası Adana Şubesi olarak, aşağıdaki öneri ve uyarılarımızı, kamuoyu ile paylaşmak istiyoruz.

1. Doğalgazın kent içi dağıtımı, 4646 sayılı Doğalgaz Kanununa göre yerel gaz dağıtım şirketleriemniyet tedbirlerinin alınıp alınmadığının denetiminde, bu kuruluşlar görevlendirilmiştir. Bu kuruluşlar, kendi şartnamelerine göre, doğalgazın ilk devreye alınmasında gerekli kontrolleri yapmakta, ancak yıllık kontrol ve denetimler eksik bırakılmaktadır. Bu kontroller, herhangi bir yasal çerçeve ile belirlenmemiş olup, gazın güvenli kullanımı sadece nihai tüketicinin duyarlılığına bağlı kılınmıştır. Bu konu, ivedilikle ulusal düzeyde geçerli ve uygulaması zorunlu olacak yasal bir statüye kavuşturularak, gaz dağıtım şirketlerinin periyodik kontrol ve denetimleri yapması zorunlu hale getirilmelidir. aracılığıyla yapılmaktadır. Doğalgazın, kullanım mahallerine sağlıklı ve güvenli bir şekilde ulaştırılmasında ve her türlü

2. Bölgemizde elektrikli aletlerle ısınmanın yoğun olduğu bölgelerde pek çok konutta baca sistemlerinin sorunlu imal edildiği bilinen bir gerçektir. Konuyla ilgili imar yönetmelikleri Doğalgaz kullanımı teknik kriterlerine uygun olarak gözden geçirilerek düzenlenmelidir.

3. Doğalgaz cihazını bacaya bağlayan atık gaz çıkış borusu periyodik olarak denetlenmeli, yırtık, delik ve benzeri deformasyona uğramış atık gaz boruları standartlara uygun malzemelerle mutlaka yenilenmelidir. Bu borular, baca gazlarından, yoğuşmadan ve ısıdan etkilenmeyecek kalite ve kalınlıkta olmalı, yukarıda bahsettiğimiz periyodik denetimlerde de, bu husus dikkate alınmalıdır.

4. Bacalı cihaz kullanımında dikkat edilmesi gereken bir diğer konu da, standartlara uygun baca kullanımıher sezon en az bir kez temizlenmesi olmalıdır. Mevcut düzenlemelerde bu konuda da bir boşluk bulunmakta, baca temizliği tüketicinin sorumluluğuna terk edilmektedir. Bu durumun da yasalarla güvence altına alınması ve kamusal denetimin sağlanması, bir zorunluluktur. ve bu bacaların

5. Kombi cihazlarının her yıl yaz sezonunda bakımlarının yapılması, emniyetle çalışmaları için bir zorunluluktur. Bu konuda gerekli yaptırımların mutlaka uygulamaya konulması gerekmektedir.

6. Karbon monoksit gazının ortamda belirli bir seviyeye ulaşması durumunda ve ya herhangi bir gaz kaçağı durumunda alarm veren sensörler mevcuttur. Bu aygıtların kullanımının yaygınlaştırılması ve zorunlu hale getirilmesi son derece önemlidir.

7. 4646 sayılı Doğalgaz Kanununa bağlı yönetmelikler uyarınca, doğalgaz iç tesisatlarının Doğalgaz İç Tesisat Yetki Belgesi‘ne sahip bir makina mühendisinin tam zamanlı olarak çalıştığı şirketlerce yürütülmesi zorunludur. Odamızca bu hizmetleri verecek şirketler tescillenmekte ve kendilerine büro tescil belgesi verilmektedir. Bunun yanı sıra bu mühendislerce yürütülen hizmetler, her proje bazında Oda mesleki denetiminden geçirilmekte, yetkili mühendisin firmada halen çalışıp çalışmadığı, mesleki açıdan bir ceza alıp almadığı kontrol edilmektedir. Bölgesel Gaz Dağıtım şirketi, hizmetin kamusal niteliğini değerlendirerek, söz konusu MMO Büro Tescil Belgesi‘ni yetkilendirme aşamasında aramalıdır.

Doğalgaz uygulamaları konusunda yaşanan bir dizi sıkıntı ve sorunun aşılması, Bölgesel Gaz Dağıtım şirketi ve bu hizmetleri veren mühendislerin üyesi olduğu Makina Mühendisleri Odası‘nın, sıkı bir iş birliği ve koordinasyon tesis etmesinden geçmektedir.

                                                                     
TMMOB Makina Mühendisleri Odası Adana Şubesi olarak, her kış döneminde bacalı cihazların kullanımında dikkat edilecek hususlar konusunda kamuoyunu bilgilendirmeye ve bir toplumsal bilinç oluşturmaya çalışıyor, bu konuda hazırladığımız broşürleri paylaşıma açıyoruz. Bu broşürleri basın açıklamamız ekinde sizler aracılığıyla kamuoyu ile bir kez daha paylaşmak isteriz. Ayrıca bu bilgi, broşür ve belgelere Odamızın www.mmo.org.tr adresli web sitesinden de ulaşılabilir.

TMMOB MMO Adana Şube
Yönetim Kurulu Başkanı
Hüseyin ATICI