Yapı Denetim Komisyonu

SORUMLU YK ÜYESİ: 
H. ERTAN SEZGİN - ARSLAN ÇAĞLAYAN GÜREL

SORUMLU  ÇALIŞANLAR: 
BÜLENT BARIŞ ÖZTÜRK - M. MUSTAFA ATMACA

ÜYELER

CELAL KEMAL YENİŞEHİRLİ
CENGİZ OLUK
ERTAN ÇIPLAK
FAİK YAŞAR KATİPOĞLU
FEYZİ SEYMEN
HAYDAR ARSLAN
HÜSEYİN ATABAY
HÜSEYİN ÇOBANOĞLU
İBRAHİM ÖZYURT
MEHMET HALUK İNCEDOĞAN
MEHMET SALİH KALKAN
NECMETTİN ÇETİNKÖPRÜLÜ
OSMAN GÖKAY ERSOY
RECEP SERTDEMİR
SEBAHATTİN İŞCİ
SEDAT IŞIK
ZEKİ ESKİLER

YAPI DENETİM KOMİSYONU 32. DÖNEM ÇALIŞMA PROGRAMI

Resmi verilere göre 50 binden fazla insanımızı yitirdiğimiz, yaklaşık 40 bin binanın yıkıldığı, 200 binden fazla binanın ise ağır hasar aldığı 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki  6 Şubat 2023 Depremlerinin üzerinden 1 yıl geçti. Depremde kaybettiğimiz yurttaşlarımızı saygıyla anıyoruz.

Ülke coğrafyamızın depremselliği, ülkemizdeki yapı stokunun depreme dayanıksızlığı, yapı denetim sisteminin kurgusal çarpıklığı nedeniyle sağlıklı işletilememesi yapı denetiminin önemini bir kez daha göstermiştir.

1999 Marmara depremlerinden sonra alelacele çıkartılan  4708 sayılı Yapı Denetimi Yasası  ile devletin asli ve sürekli görev alanı olan yapı denetimi alanı, yani kamunun can ve mal güvenliği yapı denetim şirketlerine havale edildi. Yani ticari bir faaliyete dönüştürüldü. Özelleştirilen her kamu görevinde olduğu gibi yapı denetimi de sermaye ile ilişkilenerek hızla yozlaştı ve işlevsizleşti. Son 20 yılda yaygınlaştırılan yapı denetim düzeni, kısmi iyileştirmeler getirse de sağlıksız inşaat ve yapılaşma kültürünü değiştirmedi, sadece devletin sorumluluğunu üzerinden atacağı mekanizmalar halini aldı. Amacına ulaşmayan bir yapı denetim sistemi de afet dirençli kentlerin oluşmasına katkı koyamıyor, her doğa olayının bir büyük felakete dönüşmesini engelleyemiyor.

Yapı denetim sisteminde, yaklaşık 700 bin mühendis, mimar ve şehir plancısının meslek örgütü olan kamu tüzelkişiliğine sahip TMMOB ve bağlı odaları sistem dışı bırakıldı. Yasada, mühendislik ve mimarlık hizmetlerinin mesleki yeterlilik, eğitim ve belgelendirme gibi başat unsurlarının denetleme organı olan meslek odaları göz ardı edildi. Denetçi belgeleri Bakanlık tarafından veriliyor ve yenileniyor, siciller Bakanlık tarafından tutuluyor, eğitimler Bakanlık tarafından düzenleniyor. Odalarımıza üye mühendis ve mimarlar yapı denetim kuruluşlarında ücretli çalışan denetçi ya da kontrol elemanı olarak istihdam ediliyor.

Yasa, yapı denetim kuruluşlarının alacağı ücreti belirlemişken, asıl sorumluluğu üstlenen yapı denetçisi mimar ve mühendislerin ücretlerini piyasa koşullarına terk etti. Verilen hizmet ile alınan ücret arasında ciddi bir orantısızlık bulunuyor. Yapı denetim firmalarında  çalışan mühendisler, düşük ücret, hiç yatırılmayan veya düşük yatırılan sigorta primleri, fazla mesai ücretlerinin ödenmemesi gibi özlük hakları ile ilgili sorunların yanı sıra meslek tanımı dışında işlerde çalıştırılma gibi meslek saygınlığını zedeleyen dayatmalara, başka meslek disiplini mensubu proje müelliflerinin hazırlamış olduğu ruhsat eki etüt ve projelere imza atma ve onaylama gibi durumlara maruz kalıyor.

1. 4708 sayılı Yapı Denetim Hakkında kanun ve Uygulama Yönetmeliği.
2. 3194 sayılı İmar kanunun ve uygulamaları
3. 5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanunu
4. Yapı Malzemeleri Yönetmeliği (305/2011/AB) ve Yapı Malzemelerinin Tabi Olacağı Kriterler Hakkında Yönetmelik ‘G’ işaretlemesi.
5. Asansör Yönetmeliği (2014/33/AB)
6. Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi Ve Yönetimi Yönetmeliği
7. Binalarda Su Yalıtımı Yönetmeliği
8. Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği
9. Otopark havalandırma Yönetmeliği
10. Sığınak Yönetmeliği

32. DÖNEM YAPI DENETİM ÇALIŞMA GRUP RAPORU

1. 29 ve 30. Dönemlerde tespiti yapılan Denetçi Makina Mühendisi ve Kontrol Elemanı olarak aktif görev yapan meslektaşların güncel bilgileri ile çalıştığı firma ve adreslerinin aylık olarak güncelleştirilmesi için ilgili kuruluşlarla diyalog sağlanması çalışmalarının devam ettirilmesi,
2. Yapı denetim firmalarında çalışan meslektaşlarla daha kolay iletişim kurulması amacıyla iş yeri temsilcileri veya bölge temsilcileri belirlenmesi,
3. Yapı denetim kurgusunda esas, minimum bürokrasi, maksimum mesleki  hizmet iken; uygulamada durum tam tersine dönmüştür. Sözde yasal  iyileştirmelerle, Belediyelere ilaveten İlçe Mal Müdürlükleri ile artan  bürokrasi; müteahhitlerle parasal bağ; yapı denetim bedelinin geç  yatırılması; ödemelerde ayları geçen gecikmeler ile yaşam derdine düşen yapı denetim kuruluşları ve meslektaşlar şantiyelerden ve doğal olarak  mesleklerinden uzaklaştırılmış ve maalesef imzacılık adeta teşvik  edilmiştir. Havuz sistemi uygulaması bir nebze de olsa faydalı olmuşsa da problemler devam etmektedir.
4. Sektörde çalışan meslektaşlar, yapı denetim sistemi dışında kalan odalarından daha da uzaklaşmışlardır. Çalışmaların devamı olarak, 32. Dönem Yapı  Denetim Çalışma Grubu faaliyetlerimizde, “Mesleğe dönüş ve  imzacılığa son” hedefi için çalışmaların yoğunlaştırılması,
5. Meslektaşlarımızın yönetmelik ve güncel teknolojiye projelendirmelerde ve kontrollerde dikkat edilmesi gereken hususlar ile inşaatlarda kullanılması uygun olan yapı malzemeleri hakkında bilgilendirmek üzere odamız yönetimi görüşleri doğrultusunda Mekanik tesisat komisyonu ve diğer ilgili komisyonlarla birlikte bir Mesleki Gelişim eğitimi düzenlenmesi için çalışma başlatılması,
6. Meslektaşlarımızın inşaatlarda yapılacak olan Asansörlerin denetiminde güncel yönetmelik ve teknolojiye nelere dikkat edilmesi konusunda uygun bilgilendirmek üzere odamız yönetiminin görüşleri doğrultusunda Asansör komisyonu ile birlikte bir Mesleki Gelişim eğitimi düzenlenmesi için çalışma başlatılması,
7. Doğal Gazlı Isıtma (Kalorifer) Tesisatı Projelendirmelerinde bina girişinden başlamak üzere bacaya kadar Doğal Gaz tesisat projelerinin hazırlanması için Doğal Gaz Komisyonu ile çalışmalar yapılması,
8. Bundan sonraki dönem için doğalgaz ile ilgili olarak, proje ve inşaat kontrolleri sırasında karşılaşılan sorunların ele alınacağı bir seminer ile daha sonra “Yangınla mücadele ve yapı denetimi” konusunda çalışmalar ve seminer düzenlenmesi,
9. Yapı Denetim şirketlerinde çalışan meslektaşlarımızın haklarının korunması için önceki dönemde hazırlanmış olan taslak tip sözleşmenin son şekli verilerek Yapı Denetim Derneği ve bu sektörde çalışan meslektaşlarımız ile paylaşılarak işe girişlerde dikkate alınması için girişimlerde bulunulması,
10. Yapı Denetim hizmetlerinin çoğunluğunu kapsayan uygulama kapsamı geniş uygun şantiyelerden birisine teknik ziyaret gerçekleştirmesi,
11. Yapı Denetimle ilgili yönetmeliklerin düzenlenmesine katkıda bulunmak üzere diğer meslek kuruluşları ile birlikte bir çalışma grubu oluşturulması ve bir temsilci katılımının sağlanması için çalışma yapılması,
12. Yapı denetimde çalışan meslektaşlarımızın Mesleki gelişimlerinin sağlanması için yapılacak eğitimlere katılımlarının arttırılması için mesleki vize işlemelerinde avantaj sağlayacak düzenlemeler için ilgili bakanlığa öneri sunulması hususunda çalışma başlatılması,

Komisyon üyelerinden en az 5 kişilik bir grup oluşturularak Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğüne bir ziyaret gerçekleştirilmesi ve bu ziyarette aşağıda tespiti yapılan konu başlıklarının bir rapor halinde sunulması ;

1. Oda komisyonunca hazırlanan “Denetçi – İşveren Tip Sözleşmesi’nin uygulamaya konulabilmesi için görüşleri ve desteklenmesi talebinde bulunulması,
2. Sektörde çalışan Denetçi meslektaşların mesleki yeterliliklerinin geliştirilmesi, yönetmelik ve güncel mevzuatlarda yapılan değişikliklerden haberdar olunması hususlarında yapılacak kongre, çalıştay, seminer vb. eğitimlere katılımlarının teşvik edilmesi için puanlamaya gidilmesi ve bu puanlamanın Denetçi Belgelerinin vizesi sırasında vize ücretinden düşülmesi hususunun görüşülmesi,
3. Yapı Denetim Firmalarında halen uygulamada olan “Proje Kontrol Formlarının” güncellenmesi için daha hazırlanan “Çek listeleri” eşleştirilerek eksik olanların (Doğal Gaz Tesisat Projesinin ilave edilmesi, Kalorifer Tesisat Projesi kontrol föyü Merkezi sistem Kalorifer tesisat projesine göre hazırlanmış olup Doğalgazlı veya Elektrikli Kombili Bireysel Isıtma Sistemi Projesine, Klima İle Isıtma –Soğutma Sistemine göre proje kontrol formu, Hidrolik Asansör Avan Projesi, Asansör Dairesiz Asansör Avan Projesi ve özürlü vatandaşlar için dış girişten kata ulaşıma kadar ne şekilde yapılacağının belirtildiği kontrol formu, Gürültü yönetmeliğine ve su yalıtımı yönetmeliğine göre denetleme formu ilave edilmesi hususlarının görüşülmesi,
4. Denetçi Makina Mühendisi ve Kontrol Elemanı olarak aktif görev yapan meslektaşların tespit edilen güncel bilgileri ile çalıştığı firma ve adreslerine göre iletişim bilgileri ile Tespit edilen Yapı denetim firmaları ilçelere göre gruplandırılarak, işyeri temsilcisi veya belirli bölgeleri için temsilci seçilmesi için çalışma yapılması,
5. Meslektaşlarımızın yönetmelik ve güncel teknolojiye projelendirmelerde ve kontrollerde dikkat edilmesi gereken hususlar ile inşaatlarda kullanılması uygun olan yapı malzemeleri hakkında bilgilendirmek üzere odamız yönetimi görüşleri doğrultusunda Mekanik tesisat komisyonu ve diğer ilgili komisyonlarla birlikte bir Mesleki Gelişim eğitimi düzenlenmesi
6. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından hazırlanarak; 30 Mayıs 2019 tarihli ve 30789 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan, Yapı sahipleri ile Yapı Denetim Hizmet Sözleşmesi imzalayacak Yapı Denetim Kuruluşlarının elektronik ortamda belirlenmesine ilişkin Usul ve Esaslara dair Tebliğde değişiklik yapılmasına dair Tebliğin 1. Maddesine eklenen (ı) ve (i) bentlerinden (ı) bendinde belirtilen Küme Yapılarla ilgili Yapı Denetim Kuruluşlarının görevlendirilmesi; Uygulama İmar Planının sınırları içerisinde aynı adada İnşaat yapılmakta olan yapı Müteahhidinin tercihine bırakılmış ve E görevlendirme tebliği ruhuna aykırı olmuştur. Bu Çelişkinin; yasal olarak, Küme yapı uygulamasının iptal edilmesiyle giderilecektir.
7. Yapı Denetimde; a-İnşaat All Risk sigortasının. b-Mesleki sorumluluk sigortalarının zorunlu hale getirilmesi,  HUSUSLARININ GÖRÜŞÜLMESİ ve bir RAPOR haline getirilerek sunulması.

Meslektaşlarımızın Yapı Denetimle ilgili Uygulama alanında yaşanan aksaklık ve sorunları en aza indirgemek için aşağıda belirtilen hususların uygulanmasında ve takibine dikkat edilmesinin uygun olacağını düşünmekteyiz. Bu hususlar;

1. Proje Denetleme Formları: Halen uygulanmakta olan Yapı Denetim Uygulama Yönetmeliği Madde 5,  Ek-3, form-1’deki, Proje Kontrol Formları, makine mühendisliği mekanik  tesisat alanları göz önüne alındığında nicelik ve nitelik olarak  yetersiz kalmakta, projelerin etkin kontrolü yapılamamaktadır. Bu nedenle proje kontrol formları yeniden ele alınıp düzenlenmeli; Yapı  Denetim Uygulama Yönetmeliği Madde 5, Ek-3, form-1’deki, proje kontrol  formlarının tamamlayıcısı olarak Uygulamaya sokulması,
2. Şantiye Denetleme Formları: Bu günkü uygulamada meslektaşların şantiyede yapılan mesleki  denetimleri yetersiz kalmaktadır. Bu nedenle, Yapı Denetim Uygulama Yönetmeliği ilgili eklerine ek olarak; geniş hizmet alanlarındaki  mekanik tesisatlarını içine alan yeni şantiye denetleme formlarının düzenlenmesi, yapı denetiminde hizmet veren, makine mühendislerine  şantiye denetiminde yol gösterici olarak etkin bir denetim yapılması,
3. Mekanik Tesisat Hizmetleri Yapı Denetim Şantiye Defteri: İnşaatın muhtelif aşamalarında makine mühendisliği ile ilgili  denetimlerin, spesifik ve meslek disiplinine özgün tutanaklarının  şantiyede, denetim esnasında fiilen kayda alınması ile ancak etkin ve  gerçek mesleki denetimin sağlanabileceğine inanmaktayız. Bunun için, Yapı Denetim Uygulama Yönetmeliği’nin EK-10, Form 8, Yapı  Denetleme Defteri’nin tamamlayıcısı olarak; mekanik tesisat  hizmetlerinin; temel, su basmanı, katlar, sıva öncesi, son aşama,  armatür, cihaz ve ekipman montajı, yapım aşamalarının fiili şantiye denetimleri sırasında, şantiyede muhafaza edilmek ve sayfalarını tutanak  olarak düzenlemek üzere; bir beyaz asıl ( defterde kalacak ), bir mavi  kopya ( ilgili idareye ) ve bir sarı kopya ( denetim kuruluşu dosyasında saklanacak ) düzenlenecek şekilde ciltli Mekanik Tesisat  Hizmetleri Yapı Denetim Şantiye Defteri’nin uygulama usul ve esasları  ile zorunlu olarak uygulanması,
4. Meslektaşa Ulaşma, Yapı denetiminde hizmet veren, makine mühendislerinin, geniş hizmet alanlarında; proje ve şantiyede, meslek disiplinine özgün ve o  yapıya mahsus gerçek denetimlerinin, ilave önlemlerle disiplin altına  alınarak yapılmasının zorunluluğuna inanmaktayız. Yapı denetiminde çalışan makine mühendislerinin teknolojik  gelişmelerden ve mevzuat değişikliklerinden haberdar olmaları, mesleki  gelişimlerinin sürekliliğini sağlamaları ve mesleki bilgilerini güncel  tutmaları için eğitim çalışmalarına katılmaları gerekir. MMO İzmir  Şubesi olarak, uygulamakta olduğumuz çeşitli eğitim faaliyetlerinde yapı  denetimde hizmet veren meslektaşlarımızın katılımlarını sağlayamamaktayız, bu hususunda bir şekilde disiplin altına alınması ve  katılımın sağlanması için yaptırım uygulanması
5. Temel ve çatı su yalıtımı tutanaklarının ve Akustik ses yalıtımı tutanaklarının  düzenlenmesinde sadece Makine Mühendislerinin değil, Beton ve donatı tutanaklarında olduğu gibi diğer meslek gruplarının, şantiye şefinin ve yapı Müteahhidinin ortaklaşa imza atmalarının gerektiği ve bu konu da çalışmanın yapılması.

Yukarıda açıklanan görüş ve öneriler doğrultusunda;32. dönem çalışma grubunda alt komisyon kurulması, kurulacak bu komisyonun Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ile ortak çalışma grubu oluşturması.

Ortak Çalışma grubunda ele alınması düşündüğümüz konu başlıkları. 

1- Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile MMO İzmir Şubesindeki Yapı denetim kuruluşlarında çalışan meslektaşlara ait bilgilerin bilgisayar ortamında güncel olarak paylaşılması.

2- Uzmanlık alanımızdan hareket ile eğitim, seminer ve bilgilendirme toplantılarını organize edilmeli,

3- Daha önceki dönemlerde taslak şeklinde hazırlanarak belirli bir aşamaya gelmiş olan ancak sonuçlanamayan konu başlıklarından; 1)Makine Mühendisliği Hizmetleri Uygulama Yönetmeliği, 2)Yaşanan Denetim ve Mesleki sorunların paylaşılması, 3)Yapı Denetim Kuruluşlarında istihdam edilen Proje ve Uygulama Denetçisi (Makine) ve Kontrol Mühendisleri (Makina) Taslak halinde hazırlanmış olan Tip Sözleşmeleri, 4)Yine Taslak olarak hazırlanmış olan; Proje Denetleme Formları, 5)Şantiye Denetleme Formu, 6)Mekanik Tesisat Hizmetleri Yapı Denetim Şantiye Defteri, 7)Şantiye ortamında Yapı Malzemeleri tespit ve Kontrol Formu( CE ve G) Yönetmeliğine göre. 8) Denetçi Makine Mühendisleri Kredili Puanlama Programı. 9) Yapı Denetim Kuruluşlarında istihdam edilen Proje ve Uygulama Denetçisi (Makine) ve Kontrol Mühendisleri (Makina) Denetçi Belgesi çıkarılması veya Denetçi Belgesi yenilenmesi aşamasında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından daha önce istenilen Oda Kayıt Belgesi gerekir şeklinde yeniden bir genelge ile sağlanması, 30. Dönemde taslak olarak hazırlanmış olan, Asansör avam proje denetleme formu, Engelli platformu denetleme formu ve Şantiye ortamında yapı malzemeleri denetleme formlarının kontrol edilerek güncel hale getirilmesi konusunda çalışma yapılması. Gibi konularda mesafe kat edilmesi veya sonuçlandırılması. Yaşanmakta olan yapı denetim ortamında, sürekli  yeni yapı denetim şirketi kurulmakta, şirketler el değiştirmekte ve  kuruluşlar arası personel hareketi çok yüksek düzeydedir. Bu nedenle,  Meslektaşlarımıza ulaşmak yetmez, şirket ve personel hareketlerinin ve  değişimlerinin İl Müdürlüğü tarafından gününde odamıza iletilmesi  sisteminin kurulması konusunda çalışmalar yapılmalı,

Yukarıda vurgulanan hususların yanında: Yapı denetim sisteminde ruhsat vermeye yetkili ilgili idarelerdeki ve  yapı denetim kuruluşlarındaki üyelere ait bilgilerdeki hataların, yapı  denetim yazılımlarındaki kullanıcılara intikali nedeni ile  kaynaklanan mağduriyetlerin ve haksızlıkların oluşmasını önlemek; buna karşın, MMO İzmir Şubesini başta eğitim olmak üzere, tüm  faaliyetlerinde yapı denetimde hizmet veren meslektaşlara ulaşılamaması  sorununun çözümünün Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile MMO İzmir Şubesindeki meslektaşlara  ait bilgilerin paylaşılması ile mümkün olacağını ve bir ortak çalışma  gurubun oluşturulması için çalışmalar yapılması öneriyoruz.