İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ MEVZUATI SEMİNERİ GERÇEKLEŞTİRİLDİ

TEKİN Seminerde,  İşçi ve İşverenlerin 4857 sayılı iş kanunundaki değişikleri anlattı. Seminer sonunda soru - cevap bölümünde katılan üyelerimizin soruları cevaplandı.

Etkinliğimiz Şube Yönetim Kurulu Başkanımız R. Erhan KUTLU‘nun konuşmacıya teşekkür belgesini vermesiyle son buldu. Daha sonra bahçede yapılan  kokteyle geçildi.

Konuyla ilgilenen oda üyelerinin katıldığı seminerde açılış konuşmasını MMO Eskişehir Şube Yönetim Kurulu Başkanı R. Erhan KUTLU‘nun yapmış olduğu konuşma metni şöyledir.

DEĞERLİ KATILIMCILAR, SEVGİLİ MESLEKTAŞLARIM, SAYIN BASIN MENSUPLARI,

         Hoş geldiniz. Şube Yönetim Kurulumuz ve şahsım adına hepinizi sevgi, saygı ve dostlukla selamlarım.

          Hepinizin bildiği gibi Ülkemizde  Mayıs ayının 4-10 günleri arasında İş Sağlığı ve Güvenliği Haftası olarak kutlanmaktadır.Hafta nedeni ile MMO olarak konunun önemini kamuoyuna sunarak gerekli tedbir ve önlemlerin alınması için bu etkinliğimizi düzenlemiş bulunuyoruz.Öncelikle bu etkinliğimizi düzenleyen şubemiz İş Sağlığı ve İş Güvenliği Komisyonumuza, vereceği bilgilerle bizi aydınlatacak olan Değerli Arkadaşımız Sayın Bedri TEKİN‘e teşekkür ediyorum.

          Hızlı teknolojik gelişmeler bir yandan insanın refah düzeyini artırırken, öte yandan  insan hayatı ve çevre için tehlikeleri de beraberinde getirmiştir. Özellikle  sanayileşmenin  ve üretim süreçleri ile birlikte, yoğun makineleşme ve üretim sürecine giren  yüzlerce  kimyasal maddenin yol açtığı meslek hastalıkları ve iş kazaları yoğun bir şekilde artmaya devam etmektedir.

Üretim sürecine giren her yeni madde, makine, araç ve gereç insan ve çevre sağlığı ve güvenliği için tehdit  oluşturmaktadır. Bir bakıma  yükselen refahın faturası, insanlığa, iş kazaları, meslek hastalıkları ve çevre kirlenmesi olarak geri dönmektedir. Ayrıca iş kazaları ve meslek hastalıkları sonuçları itibariyle çekilen acı ve sıkıntıların yanı sıra işçi, işveren, işletme ve ülke ekonomisine büyük maliyetleri vardır.

Ülkemiz genelinde toplamda yaklaşık her 7 dakikada bir iş kazası meydana gelmekte, her 10 saatte bir çalışan (her gün en az 3 çalışan) yaşamını kaybetmekte, her 6 saatte bir çalışan sürekli iş göremez (sakat) kalmaktadır.

            İşyerindeki güvensiz durumlar; üretim sürecinde kullanılan teknolojinin ve üretim araçlarının niteliğinden, iş düzensizliğine, bakım ve kontrollerin noksanlığından denetim ve yönetim hatalarına, depolama ve istifleme yanlışlıklarından sağlıksız çevre koşullarına kadar birçok etki ILO‘ya göre gelişmekte olan ülkelerin iş kazaları ve meslek hastalıkları maliyetleri, gayri safi yurt içi hasılalarının (GSYİH) % 4‘ü tutarındadır. Buna göre ülkemizin 2008 yılı GSYİH‘si dikkate alınırsa iş kazaları ve meslek hastalıklarının toplam maliyeti 38 milyar TL‘dir.

Resmi istatistikler, ülkemizde iş sağlığı ve güvenliğine gereken önemin verilmediğini yasa, yönetmelik ve uygulamalarda ciddi yetersizlikler bulunduğunu göstermektedir. İşveren kesimi ve kamu işvereni konumundaki devlet, neo liberal ekonomik politikaların da etkisiyle konuya gereken özeni göstermemektedir. İş güvencesinin azalması, çalışma koşullarının ağırlaşması; özelleştirme, sendikasızlaştırma ve taşeronlaştırmanın yaygınlaşması, sosyal güvenlik ve güvenceden yoksun kayıt dışı işçilik, her yıl 80 bin civarında seyreden iş kazalarının ve kayıtlara giremeyen meslek hastalıklarının nedenleri arasındadır.

           4857 sayılı İş Yasası tamamen işverenlerin çıkarları doğrultusunda şekillendirilmiştir. Esnek ve kuralsız çalışmayı, işçileri başka işverenlere kiralamayı, taşeronlaştırmayı yasal hale getiren, kıdem tazminatlarını, fazla mesai ücretlerini, sendikal hak ve yetkileri budayan bu yasa yerine bütün tarafların katılımı ile demokratik bir yasa çıkarılmalıdır. İş mevzuatı, ekseni "insan" olan çağdaş bir yapıya kavuşturulmalıdır. İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili yasa, tüzük ve yönetmelikler uluslararası sözleşme, standart ve normlar dikkate alarak yenilenmelidir. Mevzuat ayrıca iş güvenliği mühendisliği ve hekimliğini dışlamaya yönelmiş; iş güvenliği mühendisliği ile tekniker/teknisyenlik bir tutulmuş; işyeri hekimi, mühendis, teknik eleman, hemşire ve diğer sağlık personeline verilecek eğitim hizmetlerinin işletmelerin dışarıdan satın alması yoluyla bu hizmetler danışmanlık hüviyetine büründürülmüştür. Eğitim ve belgelendirmede özel öğretim kurumları devreye sokularak mühendislik ve meslek örgütleri unsuru zayıflatılmış; Bakanlık kadroları meslek odalarına karşı kayırılmıştır. Bir uzmanın birden çok işyerinde danışmanlık hizmeti vermesine olanak tanınmasıyla "tam zamanlı iş güvenliği mühendisliği" dışlanmış; uzman işverene bağımlı kılınmıştır.

            İş kazalarının oluşmasında üretim teknolojisi, üretim araçları, çevre koşullarının yanında sosyolojik, psikolojik, fizyolojik birçok etken rol oynamaktadır. Ancak iş kazalarının oluşmasına neden olan etkenlerin tümü temel iki etkene indirgenebilir. Bunlar işyerlerindeki güvensiz durumlar ile çalışanların yaptığı güvensiz davranışlardır.

           İş kazaları ve meslek hastalıklarının önüne geçilebilmesi için işyerlerinde "önce insan, önce sağlık, önce iş güvenliği" anlayışı yerleştirilmeli; iş sağlığı ve güvenliği eğitimine önem verilmeli, eğitim almamış çalışana işbaşı yaptırılmamalıdır. Eğitimler, ilgili meslek örgütleri tarafından verilmeli, bu eğitimler özerk olmalıdır. Çalışanların eğitimi, çalışma alanındaki risklere karşı bilgilendirilmeleri, risklere karşı kişisel donanımlarının uygun ve eksiksiz olması işveren tarafından sağlanmalı ve sürekli olarak denetlenmelidir.

            Üretim sürecinde kullanılan ekipmanlar ve kişisel koruyucular, ilgili standart ve mevzuata uygun olarak üretilmelidir. Bu konuda zorunlu standartlar oluşturulmalı, üretim, satış ve kullanım sırasında mutlaka denetim yapılmalıdır. Standart dışı malzemelerin piyasaya girişi ve sunumu engellenmeli ve bu konuda meslek örgütleri, TSE ve Bakanlık kanalıyla bir denetim ağı oluşturulmalıdır.

            İş Sağlığı ve Güvenliği bütün çalışanlarla beraber tüm yaşamı ilgilendiren en önemli unsurlarından biridir. İş sağlığı ve güvenliğine ilişkin göstergeler, temel insan hakları, çalışma yaşamı ve ülkelerin gelişmişliklerini gösteren en önemli unsurlardan biridir.Ülkemizde yaşam seviyesi yükselmesine rağmen, işyerlerindeki çalışma ortamlarındaki koşulların seviyesi yükseltilmemiştir. İşletmelerde İş sağlığı ve güvenliği kurallarının uygulanmaması yasal mevzuatların yerine getirilmemesinin dışında bir insanlık suçudur. Bu suçu işleyen işveren ve iş yerleri maddi manevi büyük kayıplara uğramaktadır.

İşletmelerde İş Sağlığı ve İş Güvenliği kurallarının uygulanmamasının doğurduğu sonuçlar ise,

Yasal mevzuatların yerine getirilmemesine

İş kazalarının artmasına

Meslek hastalıkların artmasına

Sakat ve hastalıklı bir toplumun oluşmasına

İş gücü kayıpların artmasına

Üretim kayıplarının yükselmesine

Üretim maliyetlerinin yükselmesine

İşyerlerinde ve toplumda huzursuzluklara

Milli servet kaybına neden olmaktadır.

            Yukarıdaki olumsuzlukları ortadan kaldırmak, ülke ekonomisine katkı sağlamak, çağdaş, sağlıklı ve güvenli çalışma ortamı yaratmaktan geçer.

            İşyerlerinde önce insan, önce sağlık, önce iş güvenliği anlayışı ile hareket edilerek tüm süreçlerde birinci önceliğin İş Sağlığı ve Güvenliğine verilmesi, çalışanlar ile işverenler arasında bu duyarlılığın ve bilincin oluşması, geliştirilmesi mutlaka sağlanmalıdır.

            Ülkemiz için önemli bir sorun olan meslek hastalıkları ve iş kazalarının önlenmesinde mühendislik bilgilerinin çok büyük önemi vardır. İşyerindeki iş güvenliği sorunlarının saptanmasına yönelik risk analizlerinin yapılması, tehlikeli durum ve davranışların giderilmesine yönelik önlemlerin geliştirilmesi, iş güvenliği yönetim sistemi unsurlarının yaşama geçirilmesi, düzenli ve periyodik denetimlerin sürdürülmesi, etkili ve amaca uygun eğitim programlarının uygulanması, doğrudan mühendislik hizmetleridir. İşyerlerinde işçi sayısına, işyerinin niteliğine göre TMMOB‘ye bağlı ilgili meslek odası tarafından konusunda mesleki yeterliliği belgelendirilmiş mühendis veya daha fazla mühendisler görev yapmalıdır.

            Biz MMO olarak her şeyin başında eğitim geldiği bilinci ile iş sağlığı ve güvenliği konusunda da gerek üyelerimize gerekse işyerlerine geliştirici, iyileştirici çalışmalarda katkıda bulunmayı başta gelen görevlerimizden biri olarak görmekteyiz. 

            İş Güvenliği Mühendisliğine yönelik Meslek İçi Eğitim Programları, eğitim kitapları, İş Güvenliği, Periyodik Kontroller, Kaldırma İletme Makineleri, Basınçlı Kaplar, Yangın Güvenliği, İş Makineleri ve ilgili konularda çok sayıda yayını, "İş Sağlığı ve Güvenliği Oda Raporu", üyelerimizin eğitim ve belgelendirilmesi, "İşçi Sağlığı ve Güvenliği Tüzüğü" ve diğer mevzuatta istenen periyodik kontrollerin yapılması, iş güvenliği konusundaki faaliyetlerin Türk Akreditasyon Kurumu‘na akredite ettirilerek A Tipi Muayene Kuruluşu olunması yürüttüğümüz çalışmalardan bazılarıdır.

            İş Yasası ve iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yasa, tüzük ve yönetmelikler uluslararası sözleşme, standart ve normlar dikkate alarak" Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği, Türk Tabipleri Birliği, Türkiye Barolar Birliği, sendikalar ve üniversitelerin görüşleri alınarak yeniden düzenlenmelidir.

-  Başta KOBİ‘ler olmak üzere 50‘den daha az işçi çalıştırılan işyerlerinde de İş Sağlığı ve Güvenliği Birimlerinin kurulması yasalarla güvence altına alınmalı, dolayısıyla bu işyerlerinde de İş Güvenliği Mühendisi istihdam edilmelidir.

-  "İş Güvenliği Mühendisliği" kavramı, yeni bir yönetmelikle yeniden tanımlanmalı, 50‘den fazla işçi çalıştıran sanayi işletmelerinde tam zamanlı İş Güvenliği Mühendisi çalıştırılması zorunlu hale getirilmeli; TMMOB‘ye bağlı ilgili Odalar etkin bir denetim işlevi üstlenmelidir.

            UNUTMAYALIM;    Önlemek, ödemekten daha ucuz ve insancıl bir davranıştır.

            Kazasız, sağlıklı ve güvenli bir yaşamı hep beraber paylaşmak, yaşamak ve her güzel şeyin  gönlünüzce olması dileği ile  saygılar sunuyorum.

                                                                                                           R.Erhan KUTLU

 TMMOB Makina Mühendisleri Odası

                                                                                                    Eskişehir Şube

                                                                                                    Yönetim Kurulu Başkanı