TÜRKİYE'DE OTOMOTİV SEKTÖRÜNE GENEL BAKIŞ

Otomotivde döngü iş akışıdır, iş akış ana süreçleri; başta dizayn, üretim, testler ve sonrasında da montajdır. Bu süreçler aracı oluşturan detay parçalar ve komple gövde için de geçerlidir. Şüphesiz bu ana süreçlerin yanında yardımcı diğer yan süreçler de vardır. Komple gövdeyi oluşturan detay parçaların kalıp dizaynları ve üretimleri, kaynak fikstür dizaynları ve üretimleri, kontrol fikstür dizayn ve üretimleri, boya prosesleri, montaj aparatları, aynı süreçler komple gövde için de geçerlidir. Mikro incelemede yardımcı süreçleri arttırmak mümkündür ve tüm bu süreçler “Timing Plan” ile takip edilir ve sonunda proje devreye girer.

Türkiye’de tüm OEM ve yan sanayide durum bu süreçlerin dizayn dışındaki adımlarını kapsamaktadır. Sadece bu gözlem bile en önemli konunun dizayn olduğunu göstermektedir. Yani her projede amiral gemisi, lider ve tüm kontrolü elinde tutan dizayndır. Dizayn olmadan hiçbir şey olmaz. Ne acıdır ki gördüğüm, cılız faaliyetler içinde Türkiye’de dizaynın esamesi yoktur.

Türkiye’de maalesef şöyle bir algı vardır; dizaynı dışardan al, önemli parçaları, ekipmanları dışardan al ve sadece montaj yap ve bunu otomotiv sanayi olarak göster. Ülkemizde durum maalesef bu durumdadır.

Bu kabul ancak şu şekilde geçerli olabilir; Tüm dizaynı yapma yeteneğine sahip olursun, bir aracı oluşturacak tüm parçaları (elektronik parçalar dahil) kendi memleketinde üretebiliyor ve aracı yapabiliyor olursun, ancak bu şartlarda fizibilite ve “cost reduction“ avantajı varsa bazı parça ve ekipmanları herhangi bir ülkeden tedarik edebilirsin. Kısa bir özet gerekirse eğer dizayn yapabilme yeteneğin varsa, rahatlıkla da üretebilirsin.

Türkiye’de ana otomotiv OEM’lerde görülen ise dizayn sorumluluk ve onayı yabancıların elindedir. Türkiye’de mühendislere sadece küçük değişikliler için yetki ve onay verilmektedir. Bu bülten ile birlikte gönderilen örnek dosyalardan da anlaşıldığı gibi her iki projede de dizayn FMEA ve dolayısıyla da parça dizaynlarının Türkiye’de yapılmayıp yabancılardan alındığı, sadece diğer üretim proses ve ilgili kolay süreçlerin takip edildiği ve yapıldığı anlaşılmaktadır. Kısa özet ile ana dizaynı yabancılar yapmaktadır, sonrasında ana dizaynı yapılmış parçanın prototip süreci veya takip eden ön deneme ve sonrasında da seri imalat da çıkacak küçük problemlerin çözümü için Türk mühendislere izin verilmekte ve hatta böyle küçük değişikliklerinde final onayı “Engineering Sign Off“ yabancılar tarafından verilmektedir.

Dizayn yapabilmek müthiş bir eğitim ve tecrübeyi gerektirir, yaşadığım bir olay ile ispatı da şu şekilde ortaya çıkar. Bir araç projesinde ekip ile birlikte sağ sol sinyalli dış dikiz aynası ile ilgili bir problemi incelerken yabancı ürün geliştirme mühendisine bir soru sorduğumda “Ben sadece sinyalsiz dikiz aynasından sorumluyum” demişti ve projenin başındaki yabancı müdür İngiltere’den sinyalli dış dikiz aynasından sorumlu mühendisi Türkiye’ye çağırmıştı ve şüphesiz en ince detayına kadar konuya hakimdi. Tüm sistem parçalarından sorumlu az sayıda bizler ise doğal olarak konuya hakimiyetimiz sınırlıydı.

Sonuç olarak, dizaynın çok çok önemli ve lider süreç olduğu ortada ve tecrübe gerektiriyor. OEM’lerdeki ve yan sanayi firmalarında AR-GE yapılanmalarının Türkiye’de nitelik ve nicelik olarak arttırılmasından başka otomotivin kurtuluşu ve rekabeti olamaz. Dizaynı ithal değil ihraç etmeliyiz, buda ancak AR-GE yapılanması ve eğitimi ve tecrübe artırımı ile olur.

Türkiye’de AR-GE yapılanması hem OEM hem de yan sanayilerde var denilse bile işlevi, yetki ve sorumlulukları arttırılmadıkça faydası yoktur.

Araç gövdesi referans alınarak aracı oluşturacak olan tüm detay parçaların, sonrasında da araca monte edilecek motor, elektronik ateşleme beyni başta olmak üzere tüm power train parçalar, tüm iç dış trim parçalar, elektronik diğer parçaların dizaynlarını yapabilecek duruma gelmek için tüm planlamayı Türkiye’de yapmak gerekmektedir. Sonrasında üretimi yapmak işin diğer kolay süreci olacaktır.