36. YILDÖNÜMÜNDE 15-16 HAZİRAN'I ANIYORUZ

Odamız, 15-16 Haziranlardan bugünlere uzanan sürece dikkat çekmekte çalışanların sendikal örgütlülüklerinin ve sosyal hakların geliştirilmesi gerektiğine inanmakta; işçi sınıfı ve Türkiye toplumsal mücadeleler tarihinde kilometre taşı olma özelliği taşıyan 15-16 Haziran direnişini bir kez daha selamlamaktadır.

Basına ve Kamuoyuna
14 Haziran 2006

Türkiye’de, gecikmeli olarak ancak 1963’te yasalaşan sendika, toplu sözleşme ve grevlere ilişkin yasalar kısa bir süre sonra budanmak istenmiştir. 1965’lerden sonra Türkiye’de, Anayasa değiştirilmek istenmiş, petrol ve yabancı sermayeyi teşvik yasalarının yeni yorum ve uygulamaları gündeme gelmiş, TRT ve üniversitelerin özerkliği ortadan kaldırılmak istenmiş, toprak reformu istemlerine karşı şiddete başvurulmuş, işçi hakları gasp edilmek istenmiştir.
Kanlı Pazar’dan 15–16 Haziran’da işçilere sıkılan kurşunlara dek birçok olay bu gelişmelerle iç içe bir şekilde yaşanmıştır. 15–16 Haziran’ın öngününde bir yandan 12 Mart darbesinin hazırlıkları yapılmış, diğer yandan 274 ve 275 Sayılı Sendikalar, Toplu Sözleşme ve Grev Yasalarında değişiklikler yapılması yoluyla DİSK’in tasfiyesi amaçlanmıştır. Bu amaçla gündeme getirilen tasarı, daha TBMM’de görüşülmeye başlanmadan önce, Çalışma Bakanı Seyfi ÖZTÜRK, “Çok yakında DİSK’in canına ot tıkayacağız” diyerek, yasa değişikliğinden bekleneni açıkça dile getirmişti.
Bu gelişmelere karşı işçilerin verdikleri tepki tasarının Anayasaya aykırılığını dile getiriyor ve “DİSK kapatılamaz” sloganları ile 168 fabrika ve 150 bine yakın işçiyi kapsayan bir direnişte somutlanıyordu. İşçilere karşı uygulanan şiddet sonucunda ise 3 işçi hayatını kaybetti, 200’den fazla kişi yaralandı ve 16 Haziran 1970 günü sıkıyönetim ilan edildi. 12 Mart 1971’in habercisi olan ve 3 ay süren sıkıyönetim sonunda 5 bini aşkın işçi işlerinden atıldılar. DİSK yöneticileri açılan davalardan beraat ettiler. Söz konusu yasa değişikliklerini içeren hükümler, 2 yıl sonra Anayasa Mahkemesince Anayasaya aykırı bulunarak iptal edildi.
Ancak sendikal ve sosyal haklara yönelik saldırılar sürmüş ve 12 Eylül askeri darbesi ile çalışanların en temel hakkı olan örgütlenme, toplu sözleşme ve grevle ilgili sendikal haklar alanı düzenlenmiş, egemen çevreler nihayet muratlarına ermişlerdir. 12 Eylül darbesinin ürünü olan çalışma yasaları örgütlenme özgürlüğünü engellemekte, toplu sözleşme ve grev hakkını çiğnemektedir. On binlerce işçi sendikalaştıkları için işten atılmıştır. İşkolu ve işletme barajlarıyla sendikaların eli kolu bağlanmaktadır. Toplu sözleşme yetki işlemleri yıllarca süren davalara konu olmaktadır. Grev hakkı fiilen engellenmektedir. Öyle ki, ILO Türkiye’de sendikal hakların çiğnendiğini ve yasaların mutlaka değişmesi gerektiğini söylemektedir.
1980 sonrasında yeniden yapılandırılan Türkiye bugün IMF, DB, DTÖ yasalarıyla yönetilmektedir. Sendikal yaşamdan, sağlık, sosyal güvenlik ve eğitime, gelir dağılımından vergi adaletsizliğine; kamu işletmelerinin özelleştirilmesinden taşeronlaştırmaya, sendikasızlaştırmaya, kuralsız/esnek çalışmaya dek toplum ve çalışma yaşamı çok yönlü bir şekilde sosyal ögelerden arındırılmaktadır.
Bu tablo işsizi, işçiyi, öğrenciyi, mühendisi, doktoru, emeklisi ile herkesi yaşamı boyunca etkileyecek sonuçlar üretmektedir. Bu nedenle Odamız, 15–16 Haziran’lardan bugünlere uzanan sürece dikkat çekmekte çalışanların sendikal örgütlülüklerinin ve sosyal hakların geliştirilmesi gerektiğine inanmakta; işçi sınıfı ve Türkiye toplumsal mücadeleler tarihinde kilometre taşı olma özelliği taşıyan 15–16 Haziran direnişini bir kez daha selamlamaktadır.
TMMOB
MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI
Yönetim Kurulu Sekreteri
Ali Ekber ÇAKAR