STANDARTSIZ, DENETİMSİZ HASTANE TESİSATI ÖLÜMLERE YOL AÇMAKTADIR

Sağlık Bakanlığı'nın Ankara Dr. Zekai Tahir Burak Kadın Sağlığı ve Eğitim ve Araştırma Hastanesindeki Bebek Ölümleri Üzerine Hazırladığı Rapor, Dikkatleri Bakteri-Enfeksiyonun Yayılma Kanallarından Biri Olan Yeni Doğan (Bebek) Birimleri ve Ameliyathanelerin Hijyenik Klima ve Havalandırma Tesisatlarına Yöneltmelidir. Standartsız, Denetimsiz Hastane Tesisatı Ölümlere Yol Açmaktadır ve Bu Duruma Karşı Köklü Önlem Almak Olanaklıdır. Yeni Doğan (Bebek) Birimleri ve Ameliyathanelerin Hijyenik Klima ve Havalandırma Tesisatları ile İlgili Standart ve Yönetmeliklerin İvedilikle Gündeme Alınıp Yayınlanması Gerekmektedir.

TMMOB MMO, Bu Konudaki Uzmanlık Birikimini Paylaşmaya Hazırdır.
Bilindiği gibi son olarak Ankara’da Dr. Zekai Tahir Burak Kadın Sağlığı ve Eğitim ve Araştırma Hastanesi yeni doğan ünitelerinde son bir ayda 49 bebeğin ölümü üzerine gündeme gelen hastane enfeksiyonları kaynaklı bebek ölümleri daha önce Edirne, Kayseri, Manisa illerinde de yaşanmıştı. 

Sağlık Bakanlığı’nın Dr. Zekai Tahir Burak Kadın Sağlığı ve Eğitim ve Araştırma Hastanesindeki bebek ölümleriyle ilgili üç gün önce yayınladığı rapor, basın yayın kuruluşlarında “ölümlerin bakteri-enfeksiyon yoluyla olmuş olabileceği” yönündeki bulgulara dayandırıldığı şeklinde yer almıştır. 

TMMOB Makina Mühendisleri Odası olarak, tam da bu noktada kendi uzmanlık alanlarımızdan hareketle yenidoğan (bebek) ünitelerinde yaşanan bebek ölümleri nedeniyle, hastane klima ve ha-valandırma sistemleri ve yasal mevzuata ilişkin kamuoyunun aydınlatılması gerektiğini düşünüyoruz. 

Enfeksiyon kaynaklarının izlediği yollar: 
• Çevreden dış hava yoluyla, 
• Havalandırma sistemlerinin içinde üreyip çoğalma yoluyla, 
• İnsandan insana geçme yoluyla ve 
• Kullanılan aletler ve ortamın sterilizasyon ve dezenfeksiyonunun kötü olması yoluyla yayılma şeklinde özetlenebilir. 
Bu noktada, hastanelerde başta yenidoğan (bebek) birimleri ve ameliyathaneler olmak üzere temiz oda, hijyenik klima ve havalandırma sistemi tasarım ve uygulamalarına ilişkin ulusal standartların oluşturulması ve insanların yoğun olarak bulunduğu ortamlarda iç hava kalitelerinin artırılması için yasal düzenleme yapılmasına gerek bulunmaktadır. Zira mevcut tıp merkezlerinin hijyenik klima ve havalandırma tesisatının kimler tarafından hangi esaslara uygun olarak yapılacağı yeterli açıklığa sahip bir konu değildir.
Kısaca değinmek gerekirse, klima ve havalandırmanın olmadığı yerde hijyenik ortam oluşmaz. Sürekli hastane ortamının içinde partikül ve mikroorganizma üretimi vardır. Ancak temiz havayı şartlandırarak hijyen hale getirip içeriye verildiğinde partikül ve mikroorganizma seviyesi sürekli bir şekilde azaltılabilir. İyi tasarlanmış klima havalandırma tesisatı, ortama sürekli şartlandırılmış temiz havayı sağladığı gibi aynı zamanda ortamın havasının tozdan, mikroorganizmalardan, kokulardan ve anestezik gazlardan korunmasını da sağlar.  
Bu nedenle çok kompleks bir yapıya sahip olan hastanelerin tasarımı, yapımı ve işletimi aşamalarında hata ve riskleri en aza indirmek ancak ve ancak temiz oda, hijyenik klima, havalandırma sistemleri uygulamalarının tesisi ve bunların periyodik kontrolü ile azaltılabilir. Aksi takdirde bu hataların bedeli çok ağır olmaktadır. 
Bu noktada,
• Ayrı bir yönetmelik ve standart tarifi/tanımı,  
• Sistemi kuranların ihtisas sahibi olması, 
• İşletmecinin de konuya hakim olması gerekmektedir. 
Kısaca ünitenin yüksekliği, alanı, şekli ile klima-havalandırma ve elektrik tesisatlarının kaplayacağı alanın ne olması v.b. hususların bilinmesi gerekmekte; Makina Mühendisi, Elektrik Mühendisi, İnşaat Mühendisi ve hekimlerin de katılımı ile tasarımın yapılması gerekmektedir. Bu bütünsel önlemler içinde yenidoğan (bebek) birimleri ile ameliyathanelerin hijyenik klima ve havalandırma tesisatları ile ilgili standart ve yönetmeliklerin ivedilikle gündeme alınıp yayımlanması gerekmektedir.
Amacı meslek alanlarımız dahilinde kamusal denetim ve yaşam kalitesini yükseltmek için çalışmalar yapmak olan Odamız, daha önce yaşanan olaylar sonrasında, konu ile ilgili uluslararası yönetmeliklerden yararlanarak “Hastane İklimlendirme Tesisatı ve Denetim Esasları” adlı bir kitap hazırlayarak yayınlamıştır. Yine Odamız “Ayakta Teşhis ve Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmelik” ile “Özel Hastaneler Yönetmeliği”ne değişiklik taslak önerilerini hazırlamış bulunmaktadır. 
Mevcut sorunun çözümü için ilgili kamu kuruluşları ve kamuoyunun dikkatini aşağıdaki önerilerde yoğunlaştırmasını diliyoruz.  
• Ameliyathanelerin hijyenik klima ve havalandırma tesisatları ile ilgili standart ve yönetmeliklerin ivedilikle gündeme alınıp yayınlanması gerekmektedir. 
• Standart ve mevzuat hazırlıklarının ilgili Bakanlıkların koordinasyonunda TMMOB Makina Mühendisleri Odası ve Türk Tabipler Birliği’nin bilgi ve deneyimlerinden yararlanılarak oluşturulması sağlanmalıdır. 
• Mevcut ameliyathanelerin denetlenmesi ve standart dışı ameliyathanelerin ivedilikle uygun hale getirilmesi gerekmektedir. 
• Hastane yönetimleri, sağlık, idari ve teknik olmak üzere yeniden yapılanmalıdır. 
• Taşeronlaşma ve hizmet alımlarından vazgeçilmelidir. 
• Doğru cihazların seçimiyle hizmet alanlarının fiziki koşulları iyileştirilmelidir. 
• Hastanelerin teknolojik çöplük durumundan kurtarılması için gerekli teknik personel istihdamı sağlanmalıdır. 

Odamız yarım asrı aşkın uzmanlık bilgi birikimi ve tecrübesiyle, talep geldiği takdirde ülkemizin her tarafında hijyenik klima ve havalandırma tesisatlarının teknik şartname ve uluslararası standartlara uygun olarak projelendirilmesi, tesis edilmesi, testlerinin yapılması, işletilmesi ve bakımlarının gerçekleştirilmesi amacıyla gerekli incelemeleri yapıp mevcut sistemde yapılması gereken düzeltmeler için bilgi verebilecek, ilgili yönetmeliklerin oluşmasında Sağlık Bakanlığı ve ilgili kurum ve kuruluşlarla verimli bir işbirliği oluşturabilecektir. 

Yeter ki istensin, yeter ki duyarlı olunsun. 

Emin KORAMAZ
TMMOB MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI
Yönetim Kurulu Başkanı
(18/08/2008)