UYARIYORUZ: AKARYAKIT ZAMLARI 10 NUMARA YAĞ KULLANIMINI ARTTIRACAK

Basına ve Kamuoyuna;

Gümümüzde ticari araçlarda 10 numara yağ kullanımı ve bundan kaynaklanan yangınların yol açtığı ölüm ve zararların daha önce yaptığımız basın duyuruları ve en son 19 Temmuz tarihli bildirimizde dile getirdik. Basında geniş bir şekilde yer alan bu bildirimiz ne yazık ki iktidar tarafından dikkate alınmadı. 5 Eylül 2018’de Mersin’de olan otobüs yangını bunun bir işaretidir. Bugün bir kez daha yetkilileri, denetimleri artırmaları için uyarmak istiyoruz.

Ülkemiz yaşanan ekonomik kriz ve hemen her kaleme gelen büyük fiyat artışları akaryakıt fiyatlarına da yansımaktadır. 10 numara yağ sorunu ve yol açtığı ölüm ve zararların nedeni akaryakıt fiyatlarındaki artış ve denetimsizliktir.

Denetimsizlik iki şekilde olmaktadır:

1. Araçlara kaçak 10 Numara Yağ satışının ve doldurulmasının engellenememesi,
2. Araçlara 10 Numara Yağ yakacak düzenekleri ve tadilatları yapan merdiven altı servislerin engellenememesi.

Üçüncü bir denetim eksikliği de Euro 5 ve Euro 6 dizel motorlarda emisyon değerinin tutturulması için kullanılan AdBlue katkısının kullanılmasını önleyen AdBlue Emülatörü kullanımının da engellenememesidir. 10 Numara yağ gibi yangınlara neden olmasa da çevreyi kirleten bu yasadışı tadilatın engellenmesi şarttır. AB’de bu cihazları takan ve kullanan filoların çalışma izinleri iptal edilmektedir.

Türkiye’de akaryakıt ürünlerinden alınan ÖTV ve KDV dünyanın hiçbir ülkesinde bu denli yüksek değildir. Yoğun olarak akaryakıt kullanan tüketici; özellikle de taşımacılık ve tarım sektörü;  zarar etmemek için daha ucuza elde edilen ancak aracın motoruna ve çevreye büyük zarar veren 10 numara yağ olarak isimlendirilen ve hiçbir standarda uymayan, merdiven altı denilen yerlerde üretilen bu maddeyi kullanmaktadırlar. 10 numara yağın yakıt olarak kullanımı sırasında motorda sıcaklık yükselmekte, motor sistemi bu sıcaklık artışı için tasarlanmadığından ötürü motor aksamında yanabilen kablo vb. elemanların yanması sonucu ölümlü yangınlar çıkmaktadır. 

Verilere bakıldığında Türkiye'de son 10 yılda benzin fiyatlarına yüzde 248 zam yapıldığı ortaya çıkmaktadır. Bu duruma ek olarak son 1 yılda akaryakıt fiyatları 82 kez değişikliğe uğramıştır.

10 numara yağ adı verilen baz ve atık yağlardan elde edilen, içerisine solvent karıştırılan yağların dizel motorlarda son 10 yılda kullanımı artmıştır. Bu yağlar 18 -20 kiloluk tenekelerde ya da açık olarak her sürücünün temin edebileceği koşullarda satışa sunulmaktadır. “Alternatif yakıt” sayılamayacak bu zehirli yakıt dünyada başka bir ülkede kullanılmamaktadır.

Yaşanan kazalar göstermiştir ki işletme veya araç sahipleri yönetmeliğin hükümlerini yerine getirmemekte, yönetmeliğin söz konusu araçlarda uygulanıp uygulanmadığı, 10 numara yağ kullanılıp kullanılmadığı gibi trafik güvenliğini tehlikeye atan hususların takibi ve denetimi hiçbir kurum ve kuruluş tarafından yapılmamaktadır. Kısaca, özel ve kamuya ait toplu taşıma araçlarında ciddi bir güvenlik sorunu oluşmuştur.

Yaşanan kazalar kamusal denetim yetersizliği ve mevzuat eksikliklerini işaret etmesinin yanı sıra iktidarın her alanda olduğu gibi bu alanda da MMO’nun denetim ve mühendislik hizmetlerini devre dışı bırakma çabalarını bir kez daha göz önüne sermektedir.

10 numara yağ kullanımı ile;

• Trafik kazalarında can kayıpları artmakta
• Yıllık 2 milyar TL vergi kaybı yaşanmakta
• Yakıt (!) tam yanmadığı için çevre kirliliği oluşmakta
• Araç motor aksamını yıpratmakta
• Haksız rekabete sebep olmakta
• Parlayıcı patlayıcı solvent kullanımından dolayı, yangın riskinin kat be kat artması gibi istenmeyen olaylar yaşanmaktadır.

Kamuoyunu ve yetkilileri uyarıyoruz;
Neler Yapılmalıdır?

• Akaryakıttaki ÖTV oranları düşürülmelidir.
• 10 numara yağ satışını ve düzenek montajını önleyecek denetimi artırılmalıdır.
• Piyasa denetimini zorlaştıran kamusal yönetsel çok başlılık ortadan kaldırılmalıdır.
• Mali önlemler ile piyasa denetlenmelidir.
• 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanununda piyasayı düzenleyecek ve denetleyecek değişiklikler yapılmalıdır.
• Atık yağların kontrol yönetmeliğinde düzenlemeler yapılarak denetim artırılmalıdır.
• Madeni yağ lisanslarında düzenlemeler yapılmalıdır. (Çevre, kalite, denetim, idari önlemler) 
• Motorda ve yakıt deposunda yangın söndürme sistemi zorunlu hale getirilmelidir.
• AdBlue Emülatörü satışı ve montajı önlenmeli, montaj yapanlara yaptırım uygulanmalıdır,
• UDHB Yol Kenarı Denetim İstasyonlarında ağır ticari taşıtlara istatiksel olarak Egzoz testi yapılmalı ve yakıtlarından numune alınmalıdır.
• Bu denetimleri daha iyi yapabilmek ve sürekliliği sağlayabilmek için MMO’nun eğitim verip yetkilendireceği Makina Mühendisleri ile yapılacak Filo Mühendisliği projesine destek verilmelidir.

İbrahim M. TATAROĞLU
TMMOB Makina Mühendisleri Odası
İstanbul Şubesi Yönetim Kurulu Sekreteri