ZEYTİNBURNU'NDA YAŞANAN TANKER KAZASI HAKKINDA - 15.03.2005

 Değerli Basın Mensupları;

LPG yüklü yedi kara tanker taşıyan çıkartma gemisinin 12 Mart 2005 Cumartesi gecesi Zeytinburnu açıklarında batması İstanbul'da büyük bir tehlike yaşattı.

Batan bu gemi ve benzeri çıkartma tipi gemiler İzmit rafinerisi menşeli basınç altında sıvılaştırılmış petrol gazı taşıyan kara tankerleri Maltepe Zeytinburnu arasında denizyolu ile taşınmaktadır. Özel sektör tarafından işletilen bu gemiler taşıdıkları tehlikeli yükten dolayı sadece İstanbul kent içi deniz trafiğinin bulunmadığı gece yarısı 12.30-06.00 arası saatlerde çalışma iznine sahiptir. Bilindiği gibi LPG taşıyan tankerlerin Boğaz köprülerinden geçişi de yasaktır.

Batan gemiden denize düşen yedi tanker akıntı ile sürüklenmiş ve deniz trafiğinde tehlike yaratmıştır. Geminin batış nedeni kuvvetli lodos fırtınası nedeni ile baş rampadan su alması ve güvertede bulunan tankerlerin güvensizce yüklenmesi sonucu bir yana kayarak geminin dengesini bozmasıdır. Şiddetli lodos nedeniyle İstanbul ve Marmara deniz trafiğinin durduğu bir ortamda söz konusu geminin izinsiz bir saatte seyre başlaması dikkat çekicidir.

Bilindiği gibi dünyada LPG taşımacılığı belli kurallarla yapılmaktadır. Bu tür taşımacılık İMO uluslar arası denizcilik örgütü standartlarınca açıkça belirlenmiştir. Bu kurallara uygun olmayan LPG taşımacılığı yurt dışında kesinlikle yapılmamaktadır. Ülkemizde ise bu kurallar uygulanmamaktadır.

Kazayı yapan gemi LPG tankeri taşımaya elverişli değildir. Bu konuda geminin almış olması muhtemel elverişlilik belgesi sorgulanmalıdır. Bu belgeyi veren kurumlar, (ki olasılıkla bir klas kuruluşu veya Liman Başkanlığı) Ulaştırma Bakanlığı tarafından denetlenmelidir.

VTS- Gemi Trafik Sistemimiz 2003 yılından beri hizmet vermektedir. VTS sistemi Boğazdaki tüm deniz araçlarının geçişini düzenlemektedir. Deniz trafiğinin lodos nedeni ile durduğu bir anda Kazaya neden olan ve Özel özel sefer düzenleyen bu geminin izin verilmeyen saatte boğazdan geçişi VTS tarafından kesinlikle engellenebilirdi. Bu konuda yetkililer halen doyurucu bir açıklama yapmamışlardır.

Kaza anında ise gemideki yükün gemi güvertesinde tutunmaması, hemen ayrılması önemli bir bağlantı sorunu olduğunu göstermektedir. Bu gemilerin batması halinde bile yükün güverteden ayrılmaması gerekir. Bu husus Geminin elverişlilik belgesini bir kez daha gözler önüne sermektedir.

Kaza sırasında denize saçılan yükün kontrol altına alındığı iddiaları da son derece yanlıştır. Yük yani tankerler, yetkililerin değil, lodosun uygun gördüğü kıyılara yaslanmıştır. Gemi kurtarma araçlarında denizdeki bir cismi kontrol altına alacak araçların (halat sapan vb.) olmadığı görülmüştür.

1936 yılında ülkemizin altına imza koyduğu Montrö anlaşması gereği boğazlardan ticari amaçlı her türlü gemi geçebilmektedir. Bu gemilerin içinde tehlikeli yük taşıyanlar da olacağından, dünyanın en eski kentlerinden biri olan İstanbul'a ve kent halkına yaşamsal zararlar vereceği göz önünde tutularak söz konusu anlaşma gözden geçirilmelidir.

Boğazlarda meydana gelebilecek ve ucuz atlatılamayacak bir deniz kazası, tanker ya da tehlikeli yük kazasında binlerce insanın ölebileceği, onarılması olanaksız boyutlarda deniz ve kıyı kirliliği ortaya çıkabileceği, değer biçilemez kültürel miras, tarihi yapıların yok olabileceği, Boğazların uzun bir süre gemi trafiğine kapanabileceği unutulmamalıdır. Ayrıca, Boğazlarda meydana gelebilecek bir kazanın hangi tür yük taşıyan gemiler arasında ve hangi tahribat düzeyinde olacağını önceden söylemek mümkün değildir.

Aslında, Türk Boğazları'nı sadece "taşıma koridoru" olarak değerlendirmemek; aksine deniz canlılarının göç etmelerini sağlayan çok hassas bir "biyolojik koridor" şeklinde ele almak da gereklidir. Türk Boğazları, sadece %7'sinde hayat olan ve bu nedenle 110 türün koruma altına alındığı Karadeniz eko-sistemindeki yaşamın devamı açısından çok önemli bir işleve sahiptir. Özellikle İstanbul Boğazı'nın, Karadeniz suyunun yenilenmesinde tek araç olduğu unutulmamalıdır. Bu önemli gerçeğe karşın, bir yandan hızla artan tanker trafiği ve buna bağlı olarak çoğalan kazalar nedeniyle, öte yandan balast suları ve gemi boyaları gibi deniz yaşamını tehdit eden diğer kirlilik faktörleriyle, Boğaz eko-sistemi aşırı derecede ve sürekli olarak kirletilmektedir.

İstanbul Boğazı genişletilemeyeceği, derinliği artırılamayacağı; akıntıları, girdapları, rüzgarı düzgün bir rejim içine sokulamayacağı için ve insan hatalarından kaynaklanabilecek olumsuzluklar tamamen yok edilemediği sürece boğaz güvenliği sağlanamayacak, İstanbul ve İstanbul'un çevresel güvenliği ciddi bir tehdit altında olacaktır.

Gemi Mühendisleri Odası
Gemi Makineleri İşletme Mühendisleri Odası
Çevre Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi
Kimya Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi
Makine Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi