MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI`NIN TORBA YASA TASARISI ÜZERİNE GÖRÜŞLERİ

TBMM gündeminde bulunan Torba Yasa Tasarısı ile "Genel Sağlık Sigortası kapsamının genişletilmesi", "esnafa kolaylıklar getirilmesi" vb. görünümü altında; işgücü piyasası, ucuz işgücü sömürüsü geliştirilerek sermayenin istekleri doğrultusunda yapılandırılmakta ve yıllardır gündemde olan kamu personel rejimi doğrultusunda adımlar atılmaktadır. Esnek istihdam ve güvencesiz çalışma biçimlerini yaygınlaştıracak ve aralarında meslektaşlarımızın da bulunduğu kamu çalışanlarını siyasi otoriteye bağımlı kılacak düzenlemeler önemli hak kayıplarına da yol açacaktır. Odamızın tasarının bazı yönleri üzerine yaptığı özet değerlendirmeler aşağıda kamuoyunun bilgisine sunulmaktadır.

Genç işçi ve çırak sömürüsü yaygınlaştırılıyor: En son 20 ve üstü işçi çalıştıran işyerleri için geçerli olan staj uygulaması, 10 ve (Bakanlar Kurulu kararı ile) beş işçi çalıştıran işyerlerine genişletilmekte; eğitim süresince her ay 18 yaşını bitirenlere ödenen asgari ücretin 2/3?ü oranında belirlenen ücret, asgari ücretin net tutarının 1/3?i oranına indirilmekte, yirmi ve daha fazla personel çalıştırılması halinde 2/3?ü nispetinde ödeme öngörülmektedir. Bu uygulamalar ucuz genç işgücü sömürüsünü yaygınlaştıracaktır.

Slikozis işçilerinin sorunları devam ediyor: Slikozis nedeniyle çalışma gücünü en az % 40 kaybeden işçilere, 65 yaş üstü muhtaç, güçsüz ve kimsesizlere bağlanan aylık oranında ödeme yapılması öngörülmekte ve bu mesleki hastalık meslek hastalığı statüsüne alınmamaktadır.

İşsizlik Fonundan Hükümetin kullanacağı oran artıyor, kriz faktörü ve sermayeye teşvik sürüyor: Hükümete, sermayeye kısa süreli esnek çalışma yöntemiyle kısa çalışma ödeneği verebilmek için İşsizlik Fonunun bir önceki yıl prim gelirlerinin % 30?unu kullanma ve % 50?ye çıkarma yetkisi verilerek ilgili yasadaki tanım ve kapsam ihlal edilmekte; genel ekonomik krizler, zorlayıcı sebepler ve sektörel ve bölgesel kriz saptaması ile krizin sürekliliği teyit edilmektedir.

İşverenler sigorta prim gecikme zammından kurtulduğu gibi genç işçi istihdamı yoluyla sigorta primi ödemesinden muaf tutuluyor: İşverenlerin ödemediği primler için uygulanan gecikme zammının affı yanında 2015 yılı sonuna kadar özel sektörde istihdam edilecek 18 yaşından büyük ve 29 yaşından küçük erkekler ile 18 yaşından büyük kadınların sigorta primlerinin işveren payının İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanması desteği 29 yaş üstü işçilerin işe alınmaması ya da çıkarılmasına da yol açacaktır. İlk defa işe girenlerin deneme süresinin 4 aya çıkarılması vb. işsizliğe açık genç işçi piyasası oluşumunu teşvik etmektedir.

Kayıt dışı ekonomi ve istihdam teşvik ediliyor: Çağrı üzerine çalışma, evden çalışma ve uzaktan çalışma biçimlerine yönelik kısmi süreli iş sözleşmesi ile birlikte sözleşmesiz çalışma biçimleri de yasallaşmakta ve haftalık çalışma süresi 20 saat olarak belirlenmektedir.

Kısmi süreli iş sözleşmesiyle çalışanlara prim ödeme yükümlülüğü getiriliyor: Esnek istihdamın en görünür kesimine yönelik 2012 yılı başında yürürlüğe girecek olan kısmi süreli iş sözleşmesiyle çalışanlar ile ev hizmetlerinde ay içerisinde 30 günden az çalışan sigortalıların eksik günlerine ait genel sağlık sigortası primlerini kendilerinin 30 güne tamamlama yükümlülüğü, kamu ve özel sektör işverenlerini gözeten bir düzenlemedir.

"Denkleştirme" turizm işletme belgeli işyerlerinde 4 aya çıkıyor: Fazla mesai ücreti ödemeyerek ücretsiz izne çıkarma uygulamasıyla ilgili olan denkleştirme işlemi, turizm işletme belgeli işyerlerinde dört aya çıkarılarak kuralsız çalıştırma yaygınlaştırılıyor.

İş Mahkemelerini ilgilendiren işçi şikâyetlerinde müfettişlik/uzmanlık dışlanıyor: İş sözleşmesi fiilen sona eren işçilerin bireysel alacaklarına ilişkin şikayetlerini incelemede Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bölge müdürlüğü memurlarını devreye sokacak olan uygulama, mesleki yeterliliği bulunan iş müfettişleri nezdinde uzmanlığı dışlamaktadır.

Kamuda "görev yerine bağlı olmaksızın çalışma" ve geçici görevlendirme" ile sürgün vb. politikaların önü açılıyor: Bu görevlendirme biçimleriyle kamuda siyasi ve idari istismara açık, sürgünleri teşvik edecek bir uygulamaya geçilmektedir.

Kadın kamu çalışanlarının doğum öncesi ve sonrası "aylıklı" izinleri "analık" iznine dönüştürülüyor: Kamu çalışanı kadınlara doğumdan önce ve sonra 8?er hafta aylıklı izin verilmesine ilişkin hüküm, analık iznine çevrilerek ücretli izin dışı tutulmaktadır.

Kamu çalışanlarına piyasacı "performans" ölçütleri geliyor: Emsallerine göre başarılı görev yoluyla teşvik, başarı, verimlilik vb. ölçmek üzere değerlendirme ölçütleri belirleme yönelimi, liyakat yaklaşımına aykırı bir biçimde piyasacı ölçütleri kamuya taşıyacaktır.

Kamuda "disiplin" olgusu, sicil?in önüne geçiriliyor: Kamuda sicil notu, sicil amirlerinin teklifi, sıralı sicil amiri, sicil dosyası vb. belirlemeler, disiplin notu, disiplin amirinin teklifi, üst disiplin amiri, özlük dosyası vb. ile değiştirilmekte; Vali ve Kaymakamların üst disiplin amiri olması ile kamu gelenekleri bozulmaktadır.

Kamu çalışanlarının sendika aidatları kamu tarafından ödenecek: Kamu çalışanları sendikalarına üye olanların ücretlerinden kesilen sendika aidatlarına karşılık olarak devlet tarafından yılda dört kez 45 TL toplu sözleşme primi ödenmesi kamu çalışanlarını ve sendikacılığını siyasi iktidara bağlama çabası olarak gündeme gelmektedir.

"Aile yardımı ödeneği" kamuda kısmi zamanlı çalışanları kapsamıyor: Aile yardımı ödeneği vb. ödemenin, kısa zamanlı çalışan sözleşmeli personeli kapsamaması, Anayasal eşitlik yaklaşımı ile devletin sosyal niteliğinin nasıl aşındırıldığını göstermektedir.

Kamu çalışanlarına grev yasağı sürüyor: Sendika kurma ve sendikalara üye olma hakkı tanınan sözleşmeli personelin, grev kararı vermesi, propaganda yapması, herhangi bir greve veya teşebbüsüne katılması, desteklemesi yahut teşvik etmesi yasağı ise sürmektedir.

Mahalli idarelerde "ihtiyaç fazlası" işçiler başka kurumlara aktarılarak hak kaybına uğratılacak, taşeronlaştırma yayılacak: İşçilere başka kurumlarda görev başı yapmaları için tanınan 5 günlük süre içtihatlara aykırı olduğu gibi; işçilerin devirden önce doğmuş ve devir tarihinde ödenmesi gereken borçlardan devralan kurumun sorumlu tutulamayacağı, hükmü ciddi bir adaletsizlik durumu oluşturacaktır. Diğer yandan başka kurumlara işçi nakleden mahalli idarelerin nakil sonrasında oluşan işçi sayısında beş yıl süreyle artış yapamayacağı belirtilmekte ama hizmet alımı için harcama yapılabilir hükmü ile dışarıdan taşeron hizmeti alımına ve kamu hizmetlerinin niteliğinin düşmesine zemin oluşturulmaktadır.

Mevcut Yasa Tasarısı, yap-işlet-devret projelerini yürüten şirketlere kamu kaynaklarının tahsisi; KİT?lerin atıl kapasite ve varlıklarının bedelsiz veya rayiç bedel altında devri; özelleştirme sürecindeki kamu bankalarının gayrimenkul yatırım ortaklıkları ile enerji, su, ulaştırma ve telekomünikasyon sektörlerinde faaliyet gösteren teşebbüs, işletme ve şirketleri ile TKİ?nin özel sektöre devredilmiş kömür sahalarından yapacağı alımları Kamu İhale Yasası kapsamı dışında tutması yönleriyle de kamu çıkarlarına aykırılık taşımaktadır.

Vakıflar Bankası, Kalkınma Bankası ve BDDK merkezlerinin İstanbul?a taşınması yönündeki düzenleme de uluslararası sermaye çevrelerinin, finans sektörünün merkezinin İstanbul olarak yeniden yapılandırılması yönündeki istemleri doğrultusunda gerçekleşmektedir.

Ali Ekber ÇAKAR
TMMOB Makina Mühendisleri Odası
Yönetim Kurulu Başkanı

 Açıklamanın tam metni için tıklayınız