YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI YASASI ÜZERİNE
Yayına Giriş Tarihi
"Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun" Ülke, Halk ve Kamu Çıkarları Doğrultusunda Değiştirilmelidir
"Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi" iki yıl sonra tamamen yeniden düzenlenerek TBMM'de benimsenmiş ve 08.01.2011 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.
Yasada yenilenebilir enerjiye dair ciddi bir destek öngörülmüyor
Yasa ilgili kesimlerin görüşlerini dikkate almadan hazırlanmıştır ve içerik olarak yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı stratejik bir yaklaşım ve ciddi bir destek öngörmemektedir. İktidarın Enerji Strateji Belgeleri, Yıllık Programlar ve ETKB Stratejik Planında yer alan bildirimlerine uygun bir içerikte değildir.
Yenilenebilir enerji türleri için somut hedefler belirlenmelidir
Parçalı yaklaşımlarla ve yalnızca teşvikli alım fiyatları uygulamasıyla yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı elektrik üretiminin desteklenmesi mümkün değildir. Katılımcı bir model eşliğinde oluşturulması gereken Yenilebilir Enerji Stratejisi ve Faaliyet Planı ile bu çerçevede bütünsel, genel bir çerçeve yasa gereklidir. Çerçeve yasaya bağlı olarak da hidrolik, termik, rüzgâr, güneş, jeotermal, vb. her bir yenilenebilir enerji kaynağı için teşvik unsurlarını da kapsayan bütün strateji belgeleri ve ikincil mevzuat ayrı ayrı hazırlanmalı ve yine her bir kaynak için 2020-2030-2050 hedefleri belirlenmelidir.
Enerji ekipmanlarının yurt içinde üretimi desteklenmelidir
Yerli sanayinin gelişmesi için bilinçli ve planlı sektörel yatırım teşviklerine ağırlık verilmesi, yerli makine ve ekipman kullanımına yönelik plan, strateji ve hedefler belirlenmesi; enerji ekipman üreticileri için "kümelenme", "Enerji Ekipmanları Üretimi Organize Sanayi Bölgeleri" v.b. düzenleme ve ilgili mekanizmaların harekete geçirilmesi gerekmektedir.
Yasa doğa, çevre, tarım alanları katliamına yol açacaktır
Yasanın ormanların, doğal ve tarihi SİT ve koruma alanları ile vasıflı tarım arazilerinin yok olmasına yol açabilecek hükümleri ilgili diğer mevzuata ve Toprak Koruma Yasası'na aykırıdır. "Her türlü teşvikin itina ile kötüye kullanıldığı" dikkate alındığında; verimsiz, vasıfsız arazileri değerlendirmek yerine ormanları, verimli tarım alanlarını, milli parkları, ören yerlerini yok etmeye yönelen, buralara GES, RES, HES santrali kurmaya kalkışanlar olacaktır. Bu nedenle, ilgili bölge halkı ve doğa, çevre, tarım çıkarlarını gözeten, imar, arazi vb. açılardan diğer kullanım alanları ile çakışmamasına yönelik ayrıntılı düzenlemeler yapılmalı; santral kurulacak yerlerin envanterleri önceden çıkarılmış olmalıdır.
Enerji üretim ve dağıtım denetimini özel şirketlere devretmek hukuka aykırıdır
Yasa elektrik dağıtım şirketlerinin denetim hizmetlerinin özel sektör eliyle yaptırmasını öngören EPDK yönetmeliğinin Danıştay tarafından iptal edildiğini gözetmemektedir. Yargının kararına uygun bir şekilde 4628 sayılı yasada değişiklik yapmamak ve benzer bir düzenlemeyi bu yasaya koymak, hukuku atlatmak anlamına gelmektedir.
Elektrik üretimi, iletimi, dağıtımı kamusal nitelikte hizmetlerdir. Kamusal denetim imkânının yok sayılması kabul edilemez bir uygulamadır ve getirilen düzenleme hukuka aykırıdır.
Güneşe dayalı elektrik üretimine destek verilmiyor
Yasanın kurgusu güneş enerjisine dayalı elektrik üretimini desteklemeyi öngörmemektedir. Gerek öngörülen tercihli alım fiyatlarının düşüklüğü, gerekse hedeflenen kapasite, değerlendirilebilecek potansiyelin çok altında olup teknik kapasitenin yalnızca % 0,26'sına, 2010 Türkiye elektrik üretiminin ise yalnızca % 0,47'sine tekabül etmektedir.
Planlama ve kamu yatırımı şart
Elektrik sektöründeki faaliyetlerde planlama gerekliliği kabul edilmelidir. Bu planlama; birincil enerji kaynağı kullanımında dışa bağımlılığın azaltılması, yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarının değerlendirilmesi, sürdürülebilirlik, maliyet, arz güvenilirliği, çevre duyarlılığı, çevreye verilen zararın asgari düzeyde olması unsurlarını içermelidir.
Arz güvenliği dikkate alınarak elektrik üretim yatırımları kamu eliyle de yapılmalı; kamunun yatırım yapabilmesi için özelleştirmeler durdurulmalı, kamunun elektrikten elde ettiği/edeceği gelirler elinden alınmamalıdır.
Ali Ekber ÇAKAR
TMMOB Makina Mühendisleri Odası
Yönetim Kurulu Başkanı