ORTADAN KALDIRILAN MAALİYETLER DEĞİL, SAĞLIKLI VE GÜVENLİ ÇALIŞMA HAKKIDIR

Türkiye Odalar Borsalar Birliği (TOBB) başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu TOBB Genel Kurulundaki konuşmasında “ İş sağlığı ve güvenliği mevzuatı, KOBİ’lerimize büyük yükler getiriyordu, bunları kaldırttık. “ dedikten sadece bir hafta sonra  “İŞYERLERİNDE İŞVEREN VEYA İŞVEREN VEKİLİ TARAFINDAN YÜRÜTÜLECEK İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HİZMETLERİNE İLİŞKİN YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK” 21 Mayıs 2018 tarih ve  30427 sayılı resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe sokulmuştur. 2017 yılında enaz 2006 kişinin iş cinayetlerinde yaşamını yitirdiği bir ülkede bu türden bir değişiklik en basit ifade ile abesle iştigaldir.

Seçim öncesinde yangından mal kaçırır gibi, konunun işverenler dışında hiçbir tarafı ile müzakere edilmeksizin yapılan bu yönetmelik değişikliği ile işverenlerin işçi sağlığı ve iş güvenliği konusundaki mali yükleri azaltılmak istendiği açıktır.

Yönetmelik değişikliği özetle şunları içermektedir.

• “29/6/2015 tarihli ve 29401 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İşyerlerinde İşveren veya İşveren Vekili Tarafından Yürütülecek İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerine İlişkin Yönetmeliğin 1 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “ondan” ibaresi “elliden” olarak değiştirilmiştir”. Böylelikle C sınıfı iş güvenliği uzmanlarının neredeyse çalışacağı işletme bırakılmamıştır. Az tehlikeli işyerleri içinde; meyve ve sebze suyu imalatı, içme suyu üretimi, şişelenmesi, dövülmüş diğer tahıl ürünlerinin imalatı, makarna, şehriye, kuskus ve benzeri mamullerin imalatı, dış giyim eşyası imalatı, dokuma, örme gibi endüstriyel faaliyetleri ve servis taşımacılığı, yolcu taşımacılığı gibi faaliyetleri de içeren 926 farklı iş alanı bulunmaktadır. Oysa az tehlikeli diye anılan Gaziantep’teki bir bulgur fabrikasında Ali Saltık 14 yaşında iken hayatını kaybetmişti. Buna benzer onlarca acı haberi az tehlikeli diye anılan iş yerelerinde basın yolu ile öğrendik. Az tehlikeli diye anılan işletmelerde de basınçlı kaplar, kaldırma makineleri, tehlikeli istifler, elektrik ve akışkan tesisatları gibi onlarca tehlike mevcuttur. Yüksekte çalışma, bakım onarım gibi ölüm riski yüksek işler yapılmaktadır.

• İstanbul İşçi Sağlığı ve Iş Güvenliği Meclisi verilerine gore 2017 yılı içersinde  2006 işçi iş cinayetlerine kurban verildi, bunlardan 385 kişi (%19) tarım, 272 kişi (%13) taşımacılık, 15 kişi (%8) ise ticaret- büro faaliyetlerinde yaşamını yitirdi. Bu işyerlerinin birçoğu az tehlikeli sınıfta ve 50’den az çalışanı olan işyerleridir. Bu istatistikler tehlike sınıfları tebliğine gore belirlenmiş sınıflandırmanın gerçek hayata uygun olmadığını göstemektedir.

• Ayrıca kayıtlı çalışanların %78’I KOBİ’lerde istihdam edilirken 50’den az çalışanı bulunan  işyerlerinin istihdamdaki payı %50’ye yakındır. Yönetmelik değişikliği ile istihdamın önemli bir kısmı işçi sağlığı ve  iş güvenliği şemsiyesi dışına çıkarılmaktadır. Geçmişte 50 kişiden az çalışanı olan şirketlere getirilen muafiyetler nedeni ile birçok işyerinde birden fazla sigorta numarası açılarak kağıt üzerinde işyerlerinin bölündüğü örnekler yaşanmıştır. Bu düzenleme sonrasında benzer durumların yaşanmayacağı iddia edilemez.

• İş güvenliği eğitimlerinin uzaktan eğitim ile verilmesinin önü açılmıştır.  Böylelikle işyerini hiç görmemiş kişilerce hazırlanmış hazır modüller ile çalışanların sağlık ve güvenlik ile ilgili ihtiyaçlarından uzak eğitimler ile yasak savmak kolaylaştırılmıştır.

• Yönetmelike “Ayrıca eğitimler Milli Eğitim Bakanlığı, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu ve bağlı odalar, Türkiye Belediyeler Birliği, işçi ve işveren kuruluşları ile üniversiteler tarafından Bakanlıkla protokol yapmak suretiyle de verilebilir.”” maddesi eklenerek işverenlerin belgelendirilmesi süreci kolaylaştırılmıştır.

• İşverenlerin iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekiminin yerini almasını sağlayacak belgelendirme sürecinde ise herhangi bir nitelik, uzmanlık aranmayacak sadece yapılacak sınavlarda 100 üzerinden 50 puanı alan bu sınavda başarılı kabul edilecek. Eğitim ve belgelendirmeyi kapsayan ücret; net asgari ücretin 1/10’unu geçmemek koşuluyla, Bakanlıkla yapılan protokolde belirlenecek. Oysa meslektaşlarımız 210 saatlik eğitimve uygulama programını tamamladıktan sonra ÖSYM tarafından düzenlenen sınavdan 70 puan almak zorundalar. Eğtim bedeli eğitim kurumuna gore farklılık göstemek ile birlikte asgari ücret net tutarının çok üzerindedir ve sadece sınav harcı 200 TL olarak belirlenmiştir. Düzenlemenin bu yönünde bile işverenler iş güvenliği uzmanları ve işyeri hekimlerinden fazla korunup kollanmıştır.

Bugüne kadar mevzuatın uygulanmasında bir çok geri adım atılmış, işyerleri için etkin bir denetim sistemi kurulamamış, iş güvenliği hizmetleri ticari bir faaliyete dönüştürülmüş, iş güvenliği uzmanlarının mesleki anlamda bağımsızlığını sağlayacak hiçbir düzenleme yapılmamıştır. Bu sürecin sonucunda iş cinayetleri artarak sürmüştür. Her yıl binlerce emekçinin ölümüne, yaralanmasına veya hasta olmasına neden olan bir sistem sürdürülmektedir. Bu düzenleme ile de bir kez daha gördük ki insan hayatı ile ilgili önlemler gereksiz maliyetler olarak görülüyor.

• İş cinayetlerinin önlenmesi için işyerlerinde sayı sınırına bağlı tüm düzenlemeler derhal kaldırılmalı,
• Etkin bir denetim sistemi kurulmalı
• İş güvenliği alanında çalışanların mesleki, ekonomik ve idari açıdan bağımsızlığı sağlanmalı
• İşçi sağlığı ve iş güvenliği alanındaki tüm düzenlemeler bu işin gerçek tarafı olan işçi sendikaları ve meslek örgütlerinin de katılımı ile hazırlanmalıdır.
• Soma Holding, Torunlar İnşaat gibi kamu vicdanında yer etmiş iş cinayetleri sonrası işverenleri yargılama dışı tutan uygulama ve düzenlemer değişmelidir.

TMMOB her zaman işçi sağlığı ve iş güvenliği alanında mücadelesini sürdürecek ve konunun takipçisi olacaktır.

Murat KÜREKCİ

TMMOB Kocaeli İl Koordinasyon Kurulu

22.05.2018